مسجد امیرالمومنین ( مسجد سرده ) و ساباط مجاور آن در محله ”سرده” شهر زارچ قرار دارد. با توجه به سبک ساختمان گنبد، ایوان و تاریخ موجود در زیلوی مسجد، بنا را می توان متعلق به دوره زندیان و افشاریان دانست. این مسجد دارای تابستانخانه ای با گنبدی نسبتاً بلند، ایوان، صحن نیم طبقه ای در طرفین گنبد و غرفه هایی در اطراف صحن است.
این غرفه ها در ضلع های شرقی و غربی، علاوه بر صحن تا انتهای شبستان زیر گنبد نیز امتداد یافته اند. مصالح به کار رفته در این مسجد از خشت و گل با به کارگیری آجر در کف و نمای داخلی گرمخانه، شرقی بام و … است. گرمخانه مسجد در ضلع شرقی صحن و اندکی پایین تر از آن قرار گرفته و دارای شانزده چشمه طاق و تویزه هایی با قوس هایی هلالی است. نماسازی ستون ها و تویزه ها آجری است. به نظر می رسد گرمخانه مسجد بعد از تابستانخانه بنا شده است. در چوبی ورودی اصلی آن، با قطعات کوچک چوب به صورت شمسه هایی گره چینی شده است.
بادگیر مسجد امیرالمومنین(ع) زارچ نیز از آثار تاریخی و دیدنی این منطقه به عنوان بلندترین بادگیر چهار گوش مساجد جهان در مرکز شهر زارچ مانند نگینی می درخشد. این بادگیر با ارتفاع ۲۳ متر از سطح زمین با مصالح سنتی و با نقش گل طاووسی در کنار بلوار شهید صدوقی و میدان امام حسین (ع) زارچ با جلوه ای زیبا و ابهتی خاص، چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
در سال گذشته از طرف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بادگیر آن بازسازی و پشت بام آن با آجر و کاه گل فرش شد ولی داخل مسجد نیز نیاز به تعمیرات دارد.
صحن مسجد نيز اخيراً با آجر نماسازي شده و مصالح مورد استفاده در بنا خشت و گل و آجر و گچ است. در دخل و تصرفات بعدی از موزاییک، سنگ، آجر فشاری و سیمان نیز استفاده شده است.
بنای مسجد دارای ارزش فرهنگی و تاریخی است و تعدادی زیلو که یکی تاریخ ۱۱۷۷ ه.ق بر خود دارد بیانگر دوره افشاریه و زندیه است و سبک بنای مسجد نیز نشانگر معماری رایج در آن دوران است.
این مسجد می تواند در ایام نوروز مهمانان زیادی به خود جلب نماید.
منابع:
شهرداری زارچ
iqna.ir
vibre.ir
