دخمه، دادگاه یا برج سکوت برای مراسم زرتشتیان در مورد اموات خود استفاده می شد. زرتشتیان از دیر باز تا سال ۱۳۴۲، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه کرکس های کوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان های باقیمانده از اجساد را داخل آن می ریختند.
پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت دخمه تنها مکانی بود که برای متوفیان زرتشتیان استفاده می شد.
هدف از دخمه آلودگی کمتر آب و خاک و هوا و آتش بوده است و زمانیکه شهر ها گسترش یافتند و دخمه ها در داخل محدوده شهر ها قرار گرفته و آلودگی هوا را باعث شدند، زرتشتیان مرده های خود را طی تشریفاتی خاص به خاک می سپارند تا آلودگی کمتری داشته باشند. البته سابقه این کار به شاهان ایران باستان می رسد ولی اگر آلودگی آب و خاک را باعث شود بزرگان دین باید چاره اندیشی کنند.
در شریف آباد شهرستان اردکان استان یزد نیز از این دخمه ها وجود دارد. هر بار که فردی زرتشتی در می گذشت گروهی از زرتشتیان که مضربی از عدد چهار بودند فرد متوفی را تا آنجا حمل می کردند. مسافتی که امروز حتی اگر بخشی از آن را هم پیاده و بدون هیچ بار اضافی برویم سختی این کار را به خوبی درک می کنیم.
ساخت یکی از دخمه های شریف آباد به زمان مانکجی باز می گردد. این دخمه ها در جایی ساخته شده اند که نزدیک ترین فاصله را به سه روستای شریف آباد، حسن آباد و مزرعه کلانتر داشته باشد. البته پیش از آن دخمه زرتشتیان شریف آباد در دیلَم (نزدیک روستای ترک آباد) قرار داشته است.
ویژگیهای دخمه های شریف آباد
در شریف آباد دو دخمه بر روی تپه ای کم ارتفاع ساخته شده اند. دخمه سمت راست جدید تر است و دخمه سمت چپ توسط مانکجی نخستین نماینده پارسیان هند در ایران بنا شده است. دخمه قدیمی تر دو جداره دارد و در واقع دیوار بلندی دخمه را در دل خود جای داده است. دخمه در سطحی بالاتر قرار دارد جای سنگ نوشته ی آن نیز که آن را برده اند به خوبی نمایان است. در اینجا ورون (vroon) یا جسدها را قرار می دادند تا کم کم تجزیه شود. روشی که کمترین آلودگی را برای آب، باد، خاک و آتش داشت. بقایای به جا مانده از جسد را پس از مدتی در داخل استودان یا چاه میان دخمه می ریخته اند و بر روی آنها مواد ضدعفونی ریخته می شد.
دخمه دوم ارتفاع کمتری نسبت به اولی دارد. بعد از در ورودی آثاری از دیوار کوتاهی وجود دارد تا از بیرون داخل دخمه دیده نشود، دیواری که اکنون تخریب شده است. کف آن بر خلاف دخمه نخست با سنگهای بزرگ فرش شده است و از سیمان نیز در ساخت آن استفاده شده است. استودان آن نیز بسیار عمیق تر است و اینها همگی نشانه های جدید تر بودن این دخمه می باشد. اما در کنار بیشتر دخمه ها ساختمانهایی قرار دارند که مراسم و آیین درگذشتگان در آنجا برگزار می شده است.
در داخل این بناها نیز یادگاری ها و شعارهایی به چشم می خورد که آنچنان زیبنده یک مکان تاریخی و توریستی نیست هرچند که در اطراف این دخمه ها به غیر از چند مگس موجود زنده دیگری یافت نمی شود.
روستای شریف آباد
روستای شریف آباد اردکان در شصت کیلومتری شمال یزد واقع شده است. این محل از قدیم الایام سمبل همزیستی مسالمت آمیز بین زرتشتیان و مسلمانان بوده است. بعد از طی مسیری طولانی به حریم دخمه ها می رسیم که توسط انجمن زرتشتیان شریف آباد مشخص شده است.
جاذبه های گردشگری
از جاهای دیدنی شریف آباد می توان به معابد زرتشتیان (دادار اورمزد، شاه ورهرام ایزد، شاه مهر ایزد، شاه آذر خروه، شاه فریدون و گودز (شاه تشتر ایزد و شاه اشتاد ایزد)، زیارتگاههای پیر سبز(چک چک)، پیر هریشت، پیر پارس بانو، دخمه و مسجد مسلمانان اشاره کرد.
منابع:
shahbahrambelivany.parsiblog.com
sharifabadi.mihanblog.com
drimehr.persianblog.ir
safarnevis.com
