کاروانسرای تی تی یا “تی تی کاروانسرا” مربوط به دوره صفوی است و در روستای بالارود شهرستان سیاهکل، واقع شده است. قدمت این بنا به حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش باز می گردد و چندین سال پیش یعنی تا زمانی که راه های ارتباطی فعلی ساخته نشده بودند از کاروانسرا استفاده می کرده اند. با این که کاروانسرای تی تی امروزه به عنوان یکی از جاذبه های اصلی گیلان محسوب می شود اما در گذشته از مهم ترین موقعیت های استراتژیک را در این منطقه داشته است. زمانی که این کاروانسرا ساخته می شد آن هم در روزگاری که کاروانسراهای بسیار کم و انگشت شماری در شمال کشور دایر بود، در این منطقه کاروانسرای تی تی ساخته شد. ساخت این کاروانسرا در واقع گوشه ای از اهمیت مسیر عبوری سیاهکل و موقعیت استراتژیک این منطقه را نشان می دهد. شمال کشورمان یکی از مناطق تولید ابریشم اعلا بوده که این کالا نیز از این مسیر به بخش های مرکزی ایران فرستاده می شد. تاریخ ساخت این بنا به دوران حکومت سلسله صفویان باز می گردد. البته بر اساس روایتی این کاروانسرا در زمان حکومت محلی کیایی که در عصر تیموریان بر لاهیجان حکمرانی می کردند، ساخته شد و بعدها توسط حکومت صفویه از بین رفتند و آثار به جا مانده از آنان به نام دوره صفویه به ثبت رسیده است. در سالهای اخیر ساختمان دارای مالک خصوصی بوده که در اوایل دهه ۱۳۸۰ توسط میراث فرهنگی خریداری شد و از آن زمان تاکنون ۲ بار نیز مرمت شده است. اگر گذارتان به این منطقه بیفتد، می توانید ساختمانی از سنگ رودخانه ای که با آجر و ملات گچ و ساروج ساخته شده است را ببینید که در مسیر اصلی راه کاروانی دیلمان به لاهیجان بر سر دوراهی رودخانه ی باباکوه و میثم رود احداث گردیده است.
وجه تسمیه
کاروانسرای تی تی یعنی کاروانسرای شکوفه زیرا تی تی در زبان گیلکی به معنای شکوفه است و از آنجا که در زبان گیلکی مانند زبان انگلیسی جای صفت و موصوف بر خلاف زبان فارسی عوض می شود، بنابراین نام اصلی این کاروانسرا، تی تی کاروانسرا می باشد.
ویژگیهای معماری
این کاروانسرا، درست در ۱۰ کیلومتری جاده سیاهکل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و بسیار سرسبز که در گذشته راه اصلی کاروان رو از مسیر لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است، قرار گرفته است. از ویژگی های معماری بنای کاروانسرای تی تی در سیاهکل می توان به این موارد اشاره کرد که این کاروانسرا از مدل کاروانسراهای برون شهری است که معماری آن بر اساس دارا بودن ۲ ایوان انجام شده است. این مجموعه تاریخی دارای حیاط مرکزی و ورودی هشتی مانند و همچنین دو ایوان در اطراف هشتی آن است. ورودی بنای این کاروانسرا در ضلع شمالی آن قرار گرفته است. پس از گذر از فضای ورودی کاروانسرا خواهید دید که فضای هشتی و سپس میانسرا قرار گرفته است. در ضلع شرقی و غربی فضای هشتی این کاروانسرا از طریق فضاهایی که در وسط ان وجود دارد، به ۲ اتاق با مساحت ۱۷ مترمربع راه پیدا خواهید کرد که به اصطلاح به آن فضای میانسرا می گویند. باید ذکر کنیم که مساحت این میانسرا برابر است با ۳۹۸ مترمربع و در میان آن نیز حوض کوچکی قرار گرفته است. قبل از ورود به اتاق های این کاروانسرا، با یک فضای نیم هشت مواجه می شویم. در جبهه جنوبی بنای این کاروانسرا یک فضای شاه نشین و در دو طرف دیگر آن نیز ۲ اتاق همانند قسمت شمالی کاروانسرا قرار گرفته است. در وسط کاروانسرا حوضی کوچک قرار دارد و در چهار کنج آن اتاق مربع شکلی به مساحت ۱۴ متر مربع که محل استراحت کاروانیان و حفاظت آنان از راهزنان و حیوانات وحشی بوده، ساخته شده است. به صورت کلی اگر از منظر ریاضی و معماری اصل تقارن در ساخت آن بسیار رعایت شده است و در یک کلام، بنا دارای محور تقارن در جهت طولی خود می باشد.
موقعیت مکانی
کاروانسرای باستانی تی تی را باید در شهرستان سیاهکل و در مسیر راه کاروانی دیلمان به لاهیجان، بر سر دوراهی رودخانه باباکوه و میثم رود ببینید. این بنا درست در ۱۰ كیلومتری جاده سیاهكل به دیلمان و بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز که در گذشته راه اصلی كاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان بوده است قرار دارد. این کاروانسرا در شهرستان سیاهکل از جهت های مختلف در ۲۵ کیلومتری شهر لاهیجان و ۷۵ کیلومتری شهر رشت و در سمت راست ساحل شیم رود و محل تلاقی آب شیم رود و بابا کوه قرار گرفته است.
منابع:
- شهرداری سیاهکل
- eligasht.com
- shahrak-arash.com
