روستای داماش سوسن چلچراغ

روستای زیبا و ییلاق داماش از توابع بخش عمارلو شهرستان رودبار زیتون با مختصات جغرافیایی (49 درجه و 48 دقیقه طول شرقی) و (36 درجه و 44 ذقیقه عرض شمالی) در 48 کیلومتری جنوب شرقی رودبار واقع است.

این روستا از شمال به روستای صیقلده خورگام و از جنوب به زمینهای مراتع و روستاهای گزنه چاک و قوشه لانه خورگام و هم چنین از شرق به اراضی جنگلی و مراتع و از غرب به جنگل شینه چاک و مراتع لاباربن محدود می شود.

آب و هوای آن در بهار و تابستان، معتدل و خنک و در فصلهای پاییز و زمستان به سردی می گراید. این روستا در حدود 1800 متر از سطح دریا بلندترو این روستا در قدیم ییلاق مردم جیرنده و امروزه به سکونت گاه دائمی تبدیل گردیده است.

مردم این روستا به گویش تاتی سخن می گویند و در سر شماری سال 1385 شمسی جمعیت روستا بالغ بر 1000 نفر بوده است. درآمد اکثر مردم روستا از فعالیت های باغداری، دامداری و پرورش طیور تامین و گروهی از مردم در امور خدمات و صنایع دستی فعالیت دارند. این روستا در یک محل کوهستانی استقرار یافته و فاقد اراضی هموار برای کشت محصولات کشاورزی است. مصارف مردم این روستا محصولاتی از قبیل حبوبات ، سیب زمینی و پیاز و درختانی هم چون فندق و گردو می باشد. پیرامون روستا را ارتفاعات و بیشه زارهای سلسله جبال البرز فراگرفته و چشم اندازهای بسیار زیبایی را پدید آورده است.

در آن فضای سرسبز داماش مغازه های قصابی کوچکی به شکل دکه وجود دارد که گوشت های تازه گوسفندی در آن مغازه ها یافت میشود و میتوان از آنها خریداری کرد و در کنار خانواده، در آن بهشت کباب کرد و لذت برد. داماش چشمه زیبایی دارد که از آن آبی سالم ،گوارا و سبک سرازیر میشود و به آب معدنی داماش معروف است. سرچشمه خیلی خوب محافظت شده و با لوله های آب به منازل روستایی کشیده شده اند.

این سرزمین جایی است که هر چه به سمت زیبایی هایش میروی به آسمان نزدیک میشوی و مه وابرش به استقبال شما می آیند. با افزایش ارتفاع ، هوا از گرمی به خنکی و در بالاترین نقطه از ارتفاع به سردی می گراید.
اینجا در واقع صدای طبیعت را خواهید شنید، گلهای زیبای لیلیوم را خواهید دید و نغمه بلبل و کبک و شانه بسر و سایر پرندگان به گوش می رسد. چشمه های بسیار، باغ های پر از درخت زردآلو در کنار رودخانه جیرنده و کوچ نشینان و صدای زنگ گله هایشان در ییلاق های خورگام و عمارلو همه و همه نشانه ای از زیبایی های خالق یکتاست.

گل سوسن چلچراغ
بزرگترین جاذبه روستای داماش گل منحصر به فردی به نام "سوسن چلچراغ" است.این گل که توسط  دانشمندی فرانسوی 36 سال پیش کشف شد، بر روی کره زمین تنها در این منطقه رشد میکند. پس از معرفی این گل به ایرانیان، در همان زمان از سوی شورای عالی محیط زیست در زمره آثار زیست محیطی ملی کشور به ثبت رسید و طی این سالها رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت 4 هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است. قامت این گل حدود یک متر است و از آنجا که گلهای آن به طرز خاصی به پایین برگشته اند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است. گل ملی سوسن چلچراغ، تنها گلی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گل سوسن چلچراغ تنها در دو منطقه در جهان، یکی در بخش عمارلو روستای داماش و دیگری در لنکران جمهوری آذربایجان یافت میشود. در تمام دنیا تنها یک محوطه دو هکتاری است که گل سوسن چلچراغ در آن به صورت کلی می روید و سرتاسر منطقه رویش آن حفاظت و  فنس کشی شده و همه گلها شماره گذاری شده است.

فصل رویش و شکوفایی گل زیبای سوسن چلچراغ در اواخر بهار و اوایل تابستان می باشد.

جشنواره سوسن چلچراغ
در زمان شکوفایی گل سوسن چلجراغ، جشنواره باشکوهی در اطراف داماش برگزار می‏‌شود؛ اهالی منطقه عمارلو با لباس‏‌های محلی زیبا در آن شرکت می‏‌کنند و با شادی و نشاط مراسم ویژه‌ای را بر پا می‌کنند.
در این روزها، بازارچه‌‏های محلی برپا می‏‌شوند و نغمه‏‌های شورانگیز و ترانه‏‌های دلنشین روستایی با همراهی سازهای نی، تنبک، تنبور، کمانچه و سنتور به گرمی جشنواره سوسن چلچراغ می‏‌افزایند.
 

آداب و رسوم
مردم روستای داماش باورها و اعتقادات مشترک فراوانی با سایر مردم استان گیلان دارند. آن‏ها اعیاد ملی و مذهبی نوروز، فطر، قربان و غدیر را به جشن و سرور و ایام محرم و وفات و شهادت ائمه را به عزاداری می‏‌پردازند.
پوشاک غالب مردم روستای داماش همان لباس محلی است؛ پوشیدن لباس محلی به خصوص در مراسم و جشن‏‌های روستا مانند مراسم عروسی و جشنواره گل سوسن چلچراغ عمومیت بیشتری یافته است. صنایع دستی روستای داماش مشتمل بر بافت جوراب و گلیم است.

کشتی گیله مردی، طناب‏کشی، خرپشتک، چوب بازی (رقص چوب)، تیش بازی (نوعی بازی محلی)، چرخ و فلک، هلولک، گلفا و دور بچرخان، از جمله بازی هایی است که در این منطقه رواج دارد.

غذاهای محلی روستای داماش نیز شامل سیاه قاتق یا فسنجان (ترکیبی از گردوی کوبیده، گوشت مرغابی یا انواع دیگر مرغ‏ ها و گاهی گوشت قرمز، رب انار و غیره)، قیمه پلو و انواع کباب مانند کباب ششلیک، کباب کوبیده، کباب برگ و کباب چنجه می ‏باشد.
 

مسیر دسترسی
داماش از روستاهای ییلاقی دهستان جیرنده بخش عمارلو، شهرستان رودبار است. این روستا در حدفاصل جاده رشت به تهران، بین لوشان و منجیل جای گرفته‌است.
از دو جاده می توان به سوی روستای زیبای داماش سفر کرد:
1- بخش خورگام در 40 کیلومتری شهرستان رودبار واقع است. بزرگراه قزوین به سمت شهر رشت که می گذری ابتدای شهر رستم آباد به سمت بخش خورگام که می روی پیچ و خم های جاده آسفالت و سرسبز، روستای کوهستانی شروع می شود در مسیر جاده از روستاهای انار کول، سندس، دشتویل، چره، دره دشت، چلکاسر، حشمت آباد و روستای چهار محل و آنقدر می روی تا ابرها را پشت سر می گذاری و تابلوی شهر بره سر به چشم می خورد گاهی اوقات آنقدر ابرها به شما نزدیک می شوند که مسیر را گم می کنی . پیش از رسیدن به سرزمین سرسبز خورشید این ابرها هستند که به استقبال شما می آیند، بر فراز جنگل های راش ، بلوط ، توسکا و سبز انبوهی که تمام کوههای این سرزمین را فتح کرده اند. خورگام سرزمینی که همه آبادیهای آن کوهستانی و در بخشی از البرز غربی امتداد یافته است. از شهر بی نظیر و کوهپایه ای بره سر تا داماش 6 کیلومتر جاده خاکی را باید پیمود. اواخر اردیبهشت که می شود در خورگام به سمت داماش می رویم و آنقدر می رویم تا در دل شقایق سرخ و میان سبزی چمن زارها از ما میز بانی شود.
2- بزرگراه قزوین به شهر لوشان را که پیش می گیریم در سمت راست جاده آنجا که کوه در دل چشمان شما می نشیند وارد جاده لوشان به جیرنده می شویم جاده ای پیچ در پیچ در دامنه های تقریباً خشک و کم پوشش امتداد می یابد، جاده از روستاهای بیورزین، کرماک، سنگرود، معدن ذغال سنگ و پاکده می گذرد. به شهر جیرنده می رسی و جاده فاقد کمترین علائم راهنمایی جاده ای است و باید از رهگذران و ماشین های عبوری و از محلی ها سراغ داماش و چلچراغ هایش را گرفت، در هر صورت پس از عبور از سر بالایی ها و شیبهای تند شهر جیرنده، سرزمین مه وباران پدیدار میشود.
زمانی که به بالاترین نقطه از کوه رسیدی همانجا که مه و ابر و چمنزارهای سبز با گل های رنگین وجود دارد، باید به سوی پائین یعنی دره سرازیر شد و داماش نخستین روستای سرسبز این منطقه کوهستانی است البته دامنه های جنگلی را فقط در جنوب غربی داماش می توان مشاهده کرد. داماش بر بلندی زمین ایستاده و نزدیک به آسمان تکیه داده و بر کوه زیبای کنگاه آرمیده است و چشم به دامنه های رنگین بیشمار دوخته است. اینجا در واقع سرزمین گل سفید که اهالی به آن لیلیوم می گویند است.
 

امکانات رفاهی
داخل روستا اهالی خانه و اتاق برای اقامت اجاره میدهند که قیمت آن بسته به تعداد شما و زمان مسافرت متغیراست. بعضی از اهالی گاوداری میکنند و میتوانید شیر،ماست، کره محلی خریداری کنید.
آب معدنی داماش نیز در مرکز بافت روستا قرار گرفته که پس از احداث کارخانه آب معدنی داماش، آب آن به محل کارخانه پمپاژ شده و مقدار باقی مانده آن در محل قبلی برای استفاده اهالی محلی و گردشگران به صورت رایگان قابل دسترسی است.

هر ساله در فصول بهار و تابستان گردشگران بسیاری از نقاط مختلف ایران به اینجا سفر می کنند و از طرف مردم این روستا پذیرائی میشوند.
 

منابع
aliliavaly.persianblog.ir
fa.wikipedia.org
aryazamyn.com
jaddeh.persianblog.ir
hamshahrionline.ir