شهر گرگان، یکی از بزرگترین و زیباترین شهرهای خطه شمال ایران است که جاذبه های گردشگری بسیاری را درون خود جای داده است. مطمئنا هر کسی که به گرگان سفر کند، سری هم به پارک جنگلی زیبای ناهار خوران می زند و از طبیعت زیبای آن لذت می برد. اگر حدود ۲۰ دقیقه این جاده با صفا را ادامه دهید، به منطقه ای می رسید که مردم گلستان تعطیلات خود را در این منطقه می گذرانند. روستای زیارت در مجاورت گرگان قرار گرفته است، این روستای باستانی به دلیل قرارگرفتن در بستر سرسبز و زیبای استان گلستان و روی شیب تپه به طور طبیعی از مناظر و چشم اندازهای زیبای جنگلها و مراتع اطراف بهره مند است و وجود امامزاده، چشمه آبگرم و آبشار از ویژگیهای خاص روستای زیارت به شمار می رود.
وجه تسمیه
در زمان های قدیم اهالی گرگان وقتی می خواستند به حج بروند، چون جاده شمال کوهستانی بوده است مردم گرگان از کوه های شاهکوه که کوه های گرگان است از دل روستای زیارت عبور می کردند و از آن طرف کوه ها و از جاده صاف به سفر حج می رفتند. هنگام برگشت همین مسیر را برمی گشتند و چند روز زودتر پیک ها به مردم گرگان اطلاع می دادند که حاجی ها فلان روز می آیند و مردم گرگان برای استقبال حاجی ها به همین جایی که روستای زیارت هست می رفتند. برای همین بعدها این نقطه را زیارت نامیدند و در همان روزی که به استقبال حاجی ها می رفتند در ناهار خوران فعلی سور ناهار به کسانی که برای استقبال آمده بودند داده می شد. برخی هم معتقدند در این منطقه عبادتگاه بوداییان بوده که برای زیارت به این منطقه می آمدند و به نام زیارت معروف شده است.
شرایط جغرافیایی
این روستا از سمت شمال به جنگل های ناهار خوران و ارتفاعات بندسر، از سمت غرب به کوه های ادیم، مازوکش و کمر سر، از سمت شرق به ارتفاعات خال دره و از سمت جنوب به کو های جنگلی زیارت و آبشار زیبای آن محدود می شود. زیارت در ارتفاع ۹۶۰ متری از سطح دریا قرار دارد و در دامنه های کوه های اطراف گیلان و در مجاورت رودخانه خاصه رود گسترش یافته است.
زبان و فرهنگ
این روستا گالش نشین است اما گالش های این منطقه در حال ترک سبک زندگی گله داری سنتی و مقیم شدن و اشتغال به کارهای کشاورزی و ساخت و ساز هستند. به دامداران کوه نشین گیلک و مازندرانی (طبری) که در دامنه های شمالی رشته کوه البرز در استان های ساحلی دریای کاسپین زندگی می کنند گالِش گفته می شود. از نکات جالب در مورد این روستا میانگین عمر بالای مردم آن است که علت آن نیز زندگی طبیعی و استفاده از مواد غذایی جنگلی است. گویش زیارتی گونه ای از زبان طبری است و زیر شاخه طبری استرآبادی قرار دارد. گالش های زیارت خود را مازندرانی می دانند اما زبان مادری خود را گونه ای مجزا به نام زیارتی (و نه گالشی یا مازندرانی و نه حتی گرگانی) می نامند. برخی نیز گویش رایج در این روستا را «زبان روستایی» می خوانند. بسیاری از جوانان روستا ترجیح می دهند به فارسی صحبت کنند.
بافت روستا
در بدو ورود به روستا، منظره ویلاهای بسیاری که در این منطقه ساخته شده، به چشمتان می خورد. ویلاهایی که طبیعت روستا را شدیدا در معرض خطر قرار داده اند و متاسفانه در حال گسترش به مناطق مرتفع تر روستا هم هستند. در کوچه های سنگ فرش شده این روستا، نانوایی های محلی وجود دارند که بانوان روستا در آنها نانهای سنتی گرگانی پخت می کنند. با وجود اینکه اکثر بافت این روستا نوسازی شده است، ولی هنوز هم می توان خانه های قدیمی دو طبقه و چوبی بسیار زیبایی را در روستای زیارت پیدا کرد. خانه هایی که از سنگ و چوب ساخته شده اند و هنوز هم استقامت خود را حفظ کرده اند. در این روستا بناهایی از دوره قاجار و پهلوی وجود دارد که از جاذبه های مهم گردشگری این منطقه محسوب می شوند. روستای زیارت از کوچه های پیچ در پیچ و باریکی تشکیل شده است که نمای بیرونی روستا را شکل می دهند. از اصلی ترین ویژگی روستای زیارت بافت فشرده و درهم تنیده بناهای مسکونی است به طوری که حیاط هر منزل درون شبکه رفت و آمد اهالی روستا قرار دارد. خانه های دو طبقه روستا به شکل خاصی در کنار هم چیده شده و کم کم معابر شکل گرفته اند. سنگ و چوب اصلی ترین مصالح در ساخت خانه ها هستند. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، دیوارها با کرسی چینی ساخته شده اند و کف خانه ها در فاصله نیم تا یک متری از سطح زمین قرار دارند. بیشتر خانه های روستای زیارت فاقد حیاط مستقل هستند و مانند ماسوله نمای پلکانی دارند.حیاط خانه ها قسمتی از معابر یا بام خانه جلویی را تشکیل می دهد. چوب که یکی از مهمترین مصالح مورد استفاده در ساخت خانه های روستا است، برای "شموشه بافی" نیز استفاده می شود که از شیوه ها و تکنیک هایی است که در خانه های روستا به منظور ساخت دیواره های بنا مورد استفاده قرار می گیرد. "شَموشِه" در گویش محلی مردم روستای زیارت به معنای "تَرکِه" است و یکی از رشته های وابسته به معماری بومی این منطقه است که از درهم تنیدن سرشاخه های درختان جنگلی به دور ستون های چوبی ایجاد می گردد. این امر در محل ساخت خانه مورد نظر پس از انجام تقسیمات اتاق های آن صورت می گیرد. شموشه در جداره ها و دیوارهای خانه های روستایی بکار میرود. پس از اتمام بافت شموشه در دیواره خانه، آن را با زردِ گِل (گِل زرد رنگ) که همان کاهگل است، می پوشانند و در مرحله پایانی با کَهو گِل (گل آبی رنگ یا به رنگ کبود) که به رنگ خاکستری متمایل به آبی است، رویه آن را رنگ می کنند.
صنایع دستی و سوغات
جاجیم مهمترین صنایع دستی روستا است که به عنوان پادری، رو مبلی، رومیزی و سجاده استفاده می شود که می توان از تولید کنندگان در کنار جاده اصلی خریداری کرد.
زیبایی های منطقه
از همان موقع که وارد بلوار ناهارخوران شوید، زیبایی های این منطقه آغاز می شود. پارک جنگلی ناهار خوران از بهترین پارک های جنگلی کشور و قدیمی ترین تفرجگاه مردم شهر گرگان است. بخش زیادی از این پارک با امکانات مناسبی تجهیز شده است و این مکان را به محل مناسبی برای تفریح و خوش گذرانی گردشگران تبدیل کرده است. وجود هتل جهانگردی ناهار خوران گرگان و رستوران های فراوان این منطقه نیز گردشگران بسیاری را برای اقامت و تفریح به این منطقه می کشاند. کمی که از ناهار خوران فاصله بگیرید، وارد جاده جنگلی بسیار زیبایی می شوید که شما را به سمت روستای زیارت هدایت می کند. بسیاری از مردم گرگان، فاصله حدود ۷ کیلومتری ناهار خوران تا روستا را با پای پیاده طی می کنند و از طبیعت با صفای آن لذت می برند.
آبشارها
- آبشار دوقلو: یکی از دیدنی های طبیعی روستای زیارت آبشار دوقلو است که در ۵ کیلومتری جنوب روستا و ۱۹ کیلومتری جنوب گرگان قرار دارد و رسیدن به آن مستلزم ۱۵ دقیقه پیاده روی است. این آبشار در مسیر یکی از شاخه های فرعی رودخانه خاصه رود زیارت، شکل گرفته است و دل طبیعت گرد ها را می برد. اینجا در واقع دو آبشار می بینید که از ارتفاع ۱۵متر به داخل حوضچه ای می ریزند. ذرات آب در هوای محوطه آبشار معلق هستند و رطوبت بالا باعث شده تا روی تخته سنگ ها نیز پوشیده از خزه و گلسنگ باشد. این مجموعه در محدوده منطقه حفاظت شده قرار دارد؛ اما استفاده دامها از آن و تردد بدون کنترل انسان از مشکلاتی است که این تفرجگاه با آنها دست و پنجه نرم می کند.
- آبشارهای دره تل انبار: در این دره ۵۳ آبشار ۲ تا ۴۰ متری را می بینید که ارتفاع ۲۰ عدد از آنها به بیش از ۱۰ متر می رسد.
- آبشار خال دره: آبشار خال دره که با نام جل دُره نیز شناخته می شود در شرق روستا و در میان دره ای زیبا قرار دارد. تنها با یک راهنمای کاربلد محلی می توانید به این آبشار برسید.
آبگرم زیارت
در مجاورت امامزاده عبدالله روستای زیارت، آبگرمی قرار دارد که در گذشته به آن “گرماندو” می گفتند. استحمام در آب معدنی این مکان که خواص درمانی زیادی دارد، خستگی را از تن بدر می کند. این آبگرم در حال حاضر ۴ مظهر (محل پدیدار شدن آب) و محل خروجی به فاصله تقریبی ۱۰ تا ۲۰ متر دارد. اولین مظهر چشمه زیر تخته سنگی قرار دارد و روی آن کتیبه کوچکی با ابعاد بیست در پانزده متر به خط عربی نگاشته شده است که تاریخ ۱۰۳۵ هجری قمری را می توان بر روی آن دید. مظهر دوم در ۲۰ متری جنوب مظهر اول است و دو مظهر دیگر هر یک با فواصل ۱۵ و ۱۰ متر قابل دسترسی هستند. آب چشمه صاف و زلال است و طعم و بوی تند و خاص ندارد؛ اما گرمای ملایم و مطبوع آن لذتبخش است. حجم آب هر چهار رشته، قابل توجه است.
زیارتگاه ها
- امامزاده عبدالله: در نزدیکی چشمه آبگرم زیارت، زیارتگاه امامزاده عبدالله که از نوادگان امام موسى بن جعفر (علیه السلام) است واقع شده است. ساختمان بقعه در جوار رودخانه قرار گرفته و به همین دلیل طى سالیان گذشته بر اثر سیلاب ویرانی هایی برای آن به وجود آمده است. اهالى، ساختمان مختصرى برای این امامزاده مهیا کرده اند و قطعاتى از صندوقچه چوبى بقعه که از سیلاب مانده بود را در همین محل نگهداری می کنند. وجود درختان سرو کهنسال در آن چشمگیر است. در اطراف این امامزاده گورستانی تاریخی قرار دارد که قدمت برخی از سنگ قبرهای آن بیش از هزار سال است.
- امامزاده علی ابن موسی ابن جعفر مشهور به عظیم حسینی: این امامزاده در میان طبیعت قرار دارد پناهگاه و محل زیارت کوهنوردان و دوستداران طبیعت است.
- امامزاده صالح: این امامزاده وسط بافت ارزشمند روستا واقع شده و توسط مردم بازسازی شده است.
- بابا قنبرسر: یکی از مناطق زیارتی روستای زیارت است که در منطقه ای به نام کله یزید در یک کیلومتری جنوب شرقی روستا قرار دارد. نشانه این مقبره بلوط کهنسالی است که بر بالای آن قرار دارد و قدمتش به بیش از هزار سال می رسد.
امکانات رفاهی
ویلاها و سوئیت ها و اقامتگاه های سنتی بسیاری در جای جای روستای زیارت برای اجاره کردن وجود دارند. در مجاورت امام زاده عبد الله نیز مغازه های بسیاری محصولات غذایی محلی این منطقه از جمله شیر و ماست محلی و نان سنتی و همچنین صنایع دستی گرگان را به فروش می رسانند.
موقعیت مکانی
این روستا در حدود هفت کیلومتری جنوب پارک جنگلی ناهار خوران و در دهستان استر آباد جنوبی قرار دارد و مسیر دسترسی به آن از جاده زیبای پارک جنگلی ناهار خوران است.
دیگر جاذبه های گردشگری
- دریاچه توشن: این دریاچه فقط دو و نیم کیلومتر با گرگان فاصله دارد و به همین دلیل می توان در یک روز با یک تیر دو نشان زد و به آن هم سر زد. وجود مراتع در اطراف دریاچه و دامنه های سرسبز، توشن را زیبا کرده است. بلوار صیاد شیرازی شما را به این منطقه می رساند.
- روستای قرن آباد: این روستا که در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی گرگان است دارای طبیعتی سرسبز است و دشت های زیبایی دارد.
منابع:
- eligasht.com
- fa.wikipedia.org
- lastsecond.ir
- karnaval.ir
- snapptrip.com
- golestaniha.com
