امامزاده نور که به شکل کثیرالاضلاع ساخته شده است دارای تزئینات آجری، محراب گچبری و دو لنگه در قدیمی و صندوق چوبی نفیسی است که تاریخ ۸۶۷ ه.ق در روی آن حک شده است.
نمای داخلی امامزاده به صورت چهار ضلعی است و در هر کنج آن دو نیم ستون آجری ساخته شده که به نظر می رسد جنبه تزئینی داشته باشد. دو لنگه در قدیمی بقعه نیز دارای کتیبه ای به تاریخ ۸۶۷ ه.ق بوده و دارای نقوش زیبای منبت کاری است.
بخش های مختلف مرقد
مرقد: از دیگر عناصر داخل آرامگاه مرقد است که از گچ ساخته شده و در داخل صندوق چوبی مشبک قرار دارد، روی چهار بدنه آن آیاتی از قرآن به خط کوفی ممتاز در دو ردیف بالا و پایین حک شده است. کار این گچبری و کتیبه آن از ظرافت بسیار برخوردار بوده و صندوق نفیس منبت کاری شده نیز متعلق به قرن ششم هجری قمری ( ۵۲۵ ه ق ) است. اين كتيبه از بخش بالاي ضلع غربى صندوق آغاز شده، و در ضلع شمالى تا ضلع شرقى امتداد يافته است و در ضلع جنوبى با تاريخ ۵۲۵ ق خاتمه مى يابد.
محراب: در ضلع جنوب غربى بنا که در حال حاضر در بخش زنانه آن قرار گرفته است، محرابى با گچ بري بسيار زيبا و پركار وجود دارد كه به صورت گود و برجسته و بدون استفاده از رنگ در تزئينات، كار شده است. احتمالاً بخشهاي ديگر محراب نيز داراي تزيينات گچبري بوده، و اكنون تنها لچكيهاي طرفين قوس محراب و تا اندازه اي حاشية آن باقى مانده است. در زاوية درونى طاق محراب دو ستون باريك گچى ديده مى شود كه تزيينات گچكاري درون طاقچه، ميان آن قرار دارد. تزيينات اين بخش شامل چند قطعة مشبك و چند پيچك زنجيره‌اي است. به گفتة هيلن براند اين نوع قاب بنديها برگرفته از گچبريهاي سامره است و نمونة تزئينات آن نيز در مسجد جامع نايين وجود دارد. در هر يك از لچكيهاي محراب، شمسه‌اي با حاشية گلدار وجود دارد كه در مركز شمسه كلمة «الله» به خط نسخ كنده شده است. فضاي باقى ماندة درون هر لچكى و طاق محراب با تزئيناتى چون بته جقه هاي مشبك و پيچك پر شده است. روي هر يك از نقوش ياد شده با سوراخهايى متعدد اشكال هندسى بديعى پديد آمده كه قابل مقايسه با گچبريهاي سامره است. همچنين معكوس نوشتن بخشى از آن نيز سبب درهم تنيدگى خطوط و دشواري در قرائت آن شده است. این محراب نفیس و زیبا به آیات قرآن نیز مزین شده است و در بالا و پیشانی محراب به صورت قرینه، در دو دایره تو در تو کلمه الله و در کنار آن یک ترنج دیده می شود. نقوش به کار رفته در لچکی های محراب شامل نقش گوشواره و قبه هایی است که نام الله در میان آن گچبری شده اند. بر بالای طاق محراب نیز کتیبه ای از گچ دیده می شود. این محراب در عصر ایلخانان در این بنا ساخته و پرداخته شده است.
درِ قديمى: تزئينات اين در به شيوة كنده كاري و نقوش گل و برگ و طرح ترنجى در وسط است. کتیبه كنده كاري شده ای بر چهارچوب اين در دیده می شود. به نوشتة كتيبه موجود، اين در به فرمان امير بهادر فرزند امير جلال الدين بايزيد و توسط فردي به نام حاجى محمد در تاريخ ۸۵۷ ق ساخته شده و به بناي معروف به مشهد نور وقف گرديده است.
نمای بنا: تزئینات بدنه های خارجی بنا نیز به صورت تزئینات آجری گل انداز و گره چینی هستند. بنای امامزاده نور دارای پلان دوازده ضلعی از خارج و چهار ضلعی از داخل است. بر روی رأس اضلاع خارجی، بیرون زدگی های مثلثی شکل وجود دارد که تا بالای نما ادامه یافته است. طول هر ضلع بنا از خارج حدود دو متر و از داخل هفت متر است. ارتفاع بنا در حال حاضر تا جایی که پوشش بام شروع می شود هشت متر و ملات مورد استفاده در این بنا آهک و ماسه می باشد.
ضریح: در دهه هاى اخیر براى امامزاده ضریح فلزى ساخته شد كه در روز عید غدیر سال۱۳۴۴ خورشیدى بر روى مرقد نصب شده است. این ضریح توسط استاد غلام حسین اقلیما و به بهاى تقریبى۸۰ هزار تومان از محل اهدایى مردم گرگان ساخته و در آن نیز با شیشه قاب گرفته شده است. ضريح فلزي داراي كتيبه هايى از آياتى از سوره هاي ۹۱ و ۹۳ قرآن مجيد در ۴ جانب خود و نيز اشعاري در وصف امامزاده است. در ضلع شرقى نام خطاط، احمد نجفى زنجانى و تاريخ ۱۳۸۴قمری حك شده است.
اطراف امامزاده در قرون گذشته محلى براى به خاك سپردن اموات بود كه در این رابطه۶۰ سال پیش در حالى كه قسمتى از زمین محوطه بیرونى امامزاده را جهت قبرى مى كندند ، پلكانى دیده شده و در نتیجه كاوش به راهرویى برخوردند كه تمام صحن را در برگرفته بود.
در متون تاریخى درباره داستان شهادت امامزاده اسحاق كه از فرزندان موسى بن جعفر(ع) است آمده که وى به همراه عده اى از نزدیكان به قصد دیدار برادر، راهى دیار خراسان بود كه در این مكان به دست عمال هارون الرشید به قتل رسید و به این سبب در گرگان جاى گرفت.
هنگام تحویل سال نو بیش از دو هزار نفر در امامزاده نور گرگان تجمع می کنند و پس از پایان مراسم تحویل سال به همه آنها کارت های تبریک و نقل و سکه اهدا می شود.
باستان شناسان میراث فرهنگی استان گلستان در سال ۱۳۸۴ه.ش یک گمانه به اندازه ۱*۱/۵ متر در شمال بنای امامزاده نور (ع) حفر نمودند که در آن آثاری متعلق به: ۱ -اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام ۲- سده های سوم و چهارم هجری ۳- سده های پنجم تا هفتم هجری کشف شد. داده های فرهنگی بدست آمده شامل سازه های معماری، قطعه های آبگینه، سفال و … بوده است.
موقعیت مکانی
«امامزاده نور» در محله تاریخى سرچشمه گرگان خیابان امام خمینی، خیابان آفتاب ۱۵ روبروی اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان قرار دارد. بعبارت دیگر اين بنا در مركز شهر گرگان، درگذر سرچشمه از محلة سبزه مشهد قرار گرفته است.
منابع:
استانداری گلستان
sinapress.ir
namnak.com
fa.wikipedia.org
