گورستان و زیارتگاه خالد نبی در یک منطقه کوهستانی و در فاصله ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس قرار گرفته است. این منطقه به هزار دره معروف است و چشم انداز بسیار زیبایی از تپه ماهورها دارد. در نزدیکی و پایین تر از بقعه خالد نبی، بقعه های «عالم بابا» و «چوپان آتا» و دره ای بنام «پنج شیر» و «چشمه خضر دندان» قرار دارند که براساس روایات رایج بین اهالی، عالم بابا پدر همسر خالد نبی و چوپان آتا، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا از همراهان وی بوده اند که همگی آنها مورد توجه و احترام ترکمن ها هستند.
این محوطه دارای محیطی تاریخی-طبیعی است که محوطه و آرامگاه خالد نبی، قبرستان و تپه ماهورها و چشم انداز پشت آرامگاه باعث شده اند که این منطقه از خاصیت ویژه ای برخوردار باشد، در واقع می توان این محوطه را به عنوان یک سایت موزه معرفی کرد.
بسیاری از گردشگران و زائران، از فضای اطراف زیارتگاه خالد نبی برای اقامت و گذراندن شب استفاده می کنند. هرسال بیش از صد هزار زائر و گردشگر از مناطق مختلف کشور و گروه هایی از جهانگردان خارجی از این مجموعه بازدید می کنند. گرچه بازدید از این مکان تاریخی به دلیل ناهمواری جاده این منطقه دشوار است، اما دیدن جذابیت های آن به سختی مسیر رجحان دارد.
زیارتگاه خالد نبی
یکی از پیغمبران عرب بعد از عیسی، خالد نبی غیث بن سنان عبسی بوده است. زیارتگاه خالد نبی در ۹۰ کیلومتری شمال شرق گنبد کاووس روی کوهی ۷۰۰ متری بین کلاله و مراوه تپه قرار گرفته است و از مکان های معروف و مهم بومیان منطقه محسوب می شود. قدمت منسوب به این آرامگاه بیشتر از ۱۵۰۰ سال است. این آرامگاه کوچک زیارتگاه بسیاری از علاقه مندان محسوب می شود.
معماری
زیارتگاه خالد نبی بصورت بنایی مسقف با پلان چهار ضلعی و تعدادی پنجره و در ورودی است، که در ورودی بقعه طاقی هلالی شکل است. این بقعه در حال حاضر پنجره ها و در ورودی فلزی (آهنی) دارد. در این مکان هیچ کتیبه ای دیده نمی شود. سقف آرامگاه خالد نبی از بیرون گنبدی مدور به رنگ سبز و شلجمی شکل است که کمربند و گنبد داخل هم رفته است.
در داخل بقعه خالد نبی فقط صورت قبری ساده به شکل قبرهای پشته ای به ارتفاع حدود یک و نیم متر دیده می شود. این قبر فاقد کتیبه تاریخی است. سقف بقعه بر روی دو ستون فلزی استوار شده است. بر روی یکی از تاقچه های پنجره تعدادی سنگ های کوچک طبیعی از جنس سنگ های رودخانه ای گذاشته شده است. این سنگ ها توسط هیات امنای زیارتگاه و زائرین از محوطه بیرونی زیارتگاه و نیز از فضاهای گورستان قدیمی خالد نبی جمع آوری شده و نسبت به آنها باورها و اعتقاداتی وجود دارد.
با دقت در معماری این بنا متوجه می شویم که شبیه چهارطاقی های دوره ساسانی ساخته شده است. مصالح به کار رفته در بنا از مصالح امروزی است که نشان می دهد بنا در دوره معاصر بازسازی و مرمت شده است.
خالد نبی که بود؟
به نقل از کتاب ناسخ التواریخ، خالد بن سنان پیامبری بوده که در سال ۵۳۰ میلادی بر تخت نبوت نشسته و مردم زمان خود را به شریعت «اسماعیل ذبیح اله» دعوت کرده است. او در سرزمین عدن که در یمن می باشد، می زیسته و از قبیله «بنی عبس بغیض» بوده است. در آن زمان خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی در ایران حکومت می کرد و آیین زرتشت مذهب رسمی ایرانیان بود. فاصله زمانی بین ظهور خالدنبی و ولادت پیامبر اسلام چهل سال است، به طوری که دختر خالد نبی در دوران پیری با محمد (ص) دیدار کرده و به اسلام گرویده است. ترکمنان در گفتگوی محاوره ای خود، ایشان را «حالت نبی» می گویند.
بهترین زمان زیارت و سفر به منطقه
بدلیل دوری راه و فقدان وسیله نقلیه و کمبود تسهیلات رفاهی در محل و همچنین گرمای شدید تابستان و سرمای زمستان، بهترین زمان برای زیارت ماه های فروردین و اردیبهشت است.
موقعیت مکانی
مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی در یک منطقه کوهستانی و در فاصله ۹۰ کیلو متری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس و ۵۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان کلاله در ۶ کیلومتری روستای گچی سو–نزدیک آی تمر از توابع بخش مراوه تپه و بر فراز قله کوه گوگجه داغ واقع شده است.
شرایط مسیر
راه ارتباطی زیارتگاه خالد نبی کوهستانی است ولی از طریق کلاله و تمرقره قوزی تا آن محل راه دشواری نیست. فاصله ۵۰ کیلومتری زیارتگاه خالد نبی تا شهر کلاله (در شرق استان گلستان) جاده ای بسیار خوش منظره و رویایی است ولی به دلیل شیب تند و راه خاکی آن از لحاظ رانندگی نامناسب است.
امکانات گردشگری
بقعه حضرت خالدنبی (ع) در محدوده جغرافیایی دهیاری هدف گردشگری گچی سو بالا از توابع دهستان تمران شهرستان کلاله واقع شده، لذا دهیاری روستای گچی سوبالا با ایجاد کمپ گردشگری و برپایی آلاچیق بصورت شبانه روزی برای ارائه خدمات مطلوب در تلاش است.
جاذبه های نزدیک
اگر در کنار زیارتگاه خالد نبی بایستید، چشم اندازی زیبا و منحصربه فرد را مشاهده خواهید کرد. این صحنه زیبا را تپه ماهورهای اطراف زیارتگاه شکل داده است. از تپه ماهورهای اطراف زیارتگاه تا دشت های سرسبز و لاله‌زارهایی که در کنار مزارع گندم روییده اند و در طول مسیر منظره ای زیبا را خلق کرده اند، گستره وسیع و تماشایی را در مقابل چشمان به نمایش می گذارند.
در نزدیکی و پایین تر از بقعه خالد نبی، بقعه های عالم بابا و چوپان آتا و دره ای بنام پنج شیر و همچنین چشمه خضر دندان قرار گرفته اند. طبق روایات رایج بین اهالی، عالم بابا پدر همسر خالد نبی و چوپان آتا، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همرا هان وی بوده است، که همگی آنها مورد توجه واحترام ترکمن ها هستند.
در سمت شرق بقعه چوپان آتا و پیوسته به آن، بر روی یک رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آنها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است، گورستان عظیم تاریخی وجود دارد که حدود ۶۰۰ سنگ مزار استوانه ای در آن بچشم می خورد.
گورستان اسرار آمیز
گورستانی باستانی و اسرار آمیز در کنار مقبره خالد نبی (ع) از بقایای منطقه ای تاریخی دیده می شود. سنگ قبرهای این گورستان بحالت استوانه ای از سنگ های یکپارچه تراشیده شده و ارتفاع آنها به دو متر نیز می رسد. در بین سنگ قبرهای ایستاده سنگ قبرهای کوتاهی نیز وجود دارد که بسیار متفاوت با سنگ قبرهای ایستاده است. کاربرد این سنگ قبرها هنوز مشخص نیست اما به گفته مردم محلی این مکان همان جایی است که خالد نبی (ع) در آن دعا کرد که قومش به سنگ تبدیل شود و دست کفار به آنها نرسد حتی بعضی از اهالی معتقدند قسمتی از دیوار معروف اسکندر نیز از این منطقه عبور کرده است.
به باور برخی این قبرستان یکی از اسرار آمیزترین نقاط ایران است به این دلیل که در خصوص زمان و چگونگی پیدایش آن ابهامات فراوان وجود دارد. امروزه به دلیل دستبردهایی که به گورستان زده شده تعداد سنگ قبرها کمتر شده است. در این گورستان سه نوع سنگ قبر وجود دارد، نوع اول که سنگ مزارهای استوانه ای بلند است که وزن زیادی دارند، نوع دوم سنگ مزارهای صلیبی شکل یا به صورت دو نیم کره است و نوع سوم سنگ مزارهایی است که به شکل شاخ قوچ ساخته شده و تعدادشان از دو نوع دیگر کمتر است. این گورستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازدید کننده ها، سنگ مزارهای استوانه ای را شبیه آلت مرد توصیف کرده اند. به گفته برخی، این تشبیه نادرست است و شکل ظاهری آن به این صورت است که کلاه خود در بالا، و شال کمری مردان در پایین توصیف شده و سنگ قبرهایی که دو حلقه در پایین دارند، نشانگر شال پهلوانی در آن دوره بوده است که علاوه بر شالی که مردان دور کمر می بسته اند، مورد استفاده قرار می گرفته‌است. همچنین، طول سنگ قبرها بسته به جایگاه آن شخص بلندتر یا کوتاه تر ساخته شده اند. در این آرامگاه قبر زنها نیز به شکل سینه و سینه بند زنانه است و سطحی تخت دارد و همه گورهای زنانه رو به شمال قرار گرفته اند. گفته می شود این گورستان متعلق به عصر پارینه سنگی است.
منابع:
استانداری گلستان
beytoote.com
fa.wikipedia.org
mehrnews.com
tejaratnews.com
kojaro.com
amoqodrat.ir
