آق امام نام امامزاده ای است در بالای تپه ای گنبدی شکل به ارتفاع ۳۰۰ متر به نام کوه آق امام در شمال شرقی شهر آزادشهر، این مقبره متعلق به محمد بن زید بن اسماعیل علوی (۲۸۲- ۲۷۰ ه.ق) است که دومین امیر مقتدر، فاضل و نیکو سیرت علویان طبرستان و گرگان قدیم می باشد. این امامزاده از شمال به جاده بین المللی آزادشهر–مشهد و روستای ترکمن نشین قزلجه و از جنوب به روستای نوده، از شرق به روستای سید آباد نیلی و از غرب محدود به زمین های زراعتی است. این منطقه به صورت کوهی منفرد از سلسله جبال البرز است که در هنگام ورود اسلام دارالمرز نامیده می شد و شاخه ای از مسیر کاروانی جاده ابریشم از این ناحیه می گذشت و ارتباط سکنه این نواحی با جنوب ایالت قومس ( کومش ) شاهرود و دامغان بوده و به دروازه گرگان مشهور بوده است. فاصله مقبره از جاده آسفالته حدود ۳ کیلومتر و براحتی قابل تردد است.
بناى قبلى امامزاده به صورت هشت ضلعى از آجر و گچ و پهناى هر ضلع از داخل دو متر بود. این بنا از خارج به صورت ۱۲ ضلعى به نظر مى رسید و بلندى دیوار تا ابتداى گنبد از خارج ۵/۵ متر بود. ابتداى کمربند گنبد هشت ترک بود که با بالا رفتن این هشت ترک به دایره تبدیل مى شد و گنبد نوک تیز مخروطى شکل را به وجود آورده بود. پایین کمربند گنبد چهار نورگیر بود. بالاى گنبد تعمیراتى صورت گرفته بود و محیط داخلى گنبد به ۵۰ متر مى رسید. داخل بقعه صندوق چوبى ساده اى بود که روى آن پوشش پارچه اى داشت. درِ ورودى جانب شمال بقعه بود و اطراف گنبد از خارج، ایوانى آجری داشت. بالاى درِ ورودى بر کاغذى با مرکّب، نوشته اى درباره شرح حال خفتگان بقعه داشت. سنگ قبرهایى اطراف بقعه وجود داشت که قدیمى ترین تاریخى که یافت شد، متعلّق به مرحوم خسرو کبود جامه، متوفّاى ۱۰۲۶ ه . ق، بود. در سال ۱۳۵۵ ه.ش گنبد بنا از داخل و قسمت شرق مقبره فرو ریخت و براى حفاظت از آن، گنبد جدیدى از بیرون ساخته شد، تا گنبد قدیمى را نگه دارد. در حین حفّارى بقعه، جهت ساخت بناى کنونى، دو قطعه سنگ که یکى ازآنها شکسته شد، بدست آمد. هر دو سنگ از یک جنس و تاریخ آنها مربوط به ۹۵۲ و ۹۵۳ ه.ق است. این مقبره دراوایل انقلاب مورد دستبرد قرار گرفت و درِ نفیس و منبّت کارى آن که داراى کتیبههایى بود، به سرقت رفت.
به جهت فرسودگى بناى قبلى، در سالیان اخیر بناى بسیار باشکوه و مجلّلى ساخته شد که از عظمت خاصّى برخورداراست. بنا به صورت مربّع مستطیل و به ابعاد ۲۲×۲۰ متر که در هسته مرکزى آن مرقد امامزاده بین چهار ستون به فاصله اى ۶ مترى از همدیگر قرار گرفته و تمام ازاره و کف بقعه با سنگ مرمر پوشش یافته و پس از آن، در دو ردیف کاشى اسامى ائمّه علیهمالسلام و اسماءاللّه تزئین شده است و در زمینه آبى لاجوردى و گل و بوته مى باشد. تمام دیوار و سقف بقعه آراسته به آینه کارى هاى زیبایى است. بر فراز بقعه، گنبدى دوپوش قرار دارد که از داخل به صورت کلاهخودى به قطر ۶ و از خارج به شکلى شلجمى و به ارتفاع ۱۲ متر که سراسر با کاشى هاى معرّق لاجوردى تزئین شده و عظمت خاصّى به زیارتگاه داده است. در اصلى بقعه از جانب مشرق باز مى شود و سه در دیگر، در سه جهت بقعه احداث شده و شانزده پنجره جهت نورگیرى دور تادور بقعه تعبیه گردیده است. دور بقعه تعداد ۲۰ ستون به پهناى سه متر، جهت ایوان احداث شده که ارتفاع آن حدود ۷ متر و سراسر با کاشىهاى لاجوردى و آجرهاى سه سانتى تزئین شده است. ایوان بقعه که در جانب مشرق قرار دارد، داراى مقرنس کارى و کاشى کارى ظریف مى باشد. مساحت کلّ بقعه ۷۵۰ متر و زمین زیارتگاه حدود چهار هکتارمى باشد. در صد مترى بقعه، کاملاً پایین صحن، سرویس هاى بهداشتى قرار دارد که باید از ۴۷ پلّه عبور نمود. زائرسرا، بازارچه و تمام امکانات رفاهى در مجموعه آقامام مهیّا است.
منابع:
- شهرداری آزادشهر
- shrines.blog.ir
