تپه باستانی قلا که در مرکز شهر واقع گردیده از قدیمی ترین تپه های باستانی استان کرمانشاه است. تا قبل از انقلاب ۱۳۵۷ و قبل از جنگ ایران و عراق و تخلیه کامل شهر گیلانغرب این تپه باستانی از لحاظ شکل و ساختار بیشتر دست نخورده باقی مانده بود و در حال حاضر این تپه باستانی هر روز شاهد تخریب بیشتر و نابودی بیشتر است.
قدمت تپۀ باستانی قلا به درستی مشخص نیست. تاکنون در این رابطه دو نظر عرضه شده است. برخی باستان شناسان آنرا را مربوط به دوره مس سنگی یعنی هزاره چهارم تا پنجم قبل از میلاد دانسته اند، و برخی دیگر آن را به دوره نوسنگی یعنی هزاره پنجم تا ششم پیش از میلاد مربوط می دانند.
تپۀ باستانی قلا تا سال ۱۳۹۸ مورد کاوش باستان شناسی قرار نگرفته بود و فصل اول کاوش در این تپه باستانی از پاییز ۱۳۹۸ در مساحت یک و نیم متر مربع به عمق ۱۰ متر انجام شد. بر اساس نتایج فصل اول کاوش، تپه باستانی قلا از هزارۀ سوم قبل از میلاد تا به عصر جدید یعنی دوره قاجار بصورت مستمر مورد استفاده قرار می گرفته و قدمت آن تا این مرحله از کاوش حداقل ۲۷۰۰ تا ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد را نشان می دهد.
تپه باستانی قلاع ۲۱ متر ارتفاع دارد که تاکنون ۱۰ متر آن مورد کاوش قرار گرفته است و به عنوان یکی از مهمترین آثار غرب کشور از پتانسیل بالایی در حوزه مطالعات باستان شناسی برخوردار است. با توجه به کاوش های صورت گرفته در فصل اول و نظریه کارشناسان باستان شناسی تا این بخش از لایه نگاری بخش هایی از دیواره این قلعه پیدا شده که شواهد حاکی از وجود نشانه هایی از دوران اشکانی و مادها مربوط به ۸۰۰ سال قبل از میلاد است ضمن اینکه در دوره ساسانی نیز از این ارگ به عنوان محل ذخیره غلات استفاده شده است.
لازم به ذکر است که بیش از ۴۰۰ اثر تاریخی در شهرستان گیلانغرب تاکنون ثبت ملی و شناسایی شده است. قدیمی ترین شیء تاریخی کشف شده تاکنون در ایران، یک تبر سنگی با قدمت ۱۲۵ هزار سال پیش از میلاد مسیح است که این اثر تاریخی نیز در گیلانغرب کشف شده و اکنون در موزه ملی کشور نگهداری می شود.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- irna.ir
- isna.ir
