روستای ساتیاری به عنوان یکی از روستاهای شهرستان پاوه با ۶۰۰ نفر جمعیت (۱۶۵ خانوار) در فاصله ۵ کیلومتری شمال شرقی شهر باینگان (مرکز بخش) و ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهر پاوه (مرکز شهرستان) و در فاصله ۱۲۵ کیلومتری غرب شهر کرمانشاه (مرکز استان) واقع شده است. روستای ساتیاری یکی از قدیمی ترین و کهن ترین روستاهای منطقه می باشد. د ر فرهنگ لغت دهخدا ساتیاری به معنی دوست، یار و رفیق خوب آمده است.
البته روستای ساتیاری اسم دیگری نیز دارد که بین اهالی روستا به کار می رود. “هیتمان”(Hetman) اگرچه اسم دوم و محلی روستا است اما قدمت و پیشینه بیشتری دارد و در واقع می توان گفت که اسم قدیمی روستا است. هیتمان واژه ای اورامی (هورامی) است و از هیت و مان تشکیل شده که به معنی مکان و محل کشاورزی می باشد
معماری
روستای ساتیاری در محدوده کوهستانی و در دامنه سه کوه بلند استقرار یافته و بافتی متمرکز و متراکم دارد. خانه های این روستا در شیبی ملایم و به شکل پلکانی ساخته شده اند، به طوری که بام هر خانه حیاط خانه دیگر است. مصالح به کار رفته در اکثر خانه های قدیمی روستا شامل سنگ، چوب و گل است. مهم ترین ویژگی خانه های قدیمی روستا هماهنگی آنها با محیط و طبیعت منطقه است. سقف مسطح خانه ها با دیوارهای سنگی و گلی همرنگ طبیعت است که اوج هماهنگی فضای کالبدی روستا با محیط طبیعی اطراف را نشان می‌دهد.
اقتصاد و محصولات
امروزه درآمد بیشتر مردم روستا علاوه بر امور خدماتی بیشتر از طریق فعالیت های دامداری و باغداری تأمین می شود. گروهی از روستاییان نیز به تولید صنایع دستی اشتغال دارند. شرایط مساعد آب، خاک و اقلیم، باغداری در روستا را رونق داده و گردو، انگور سیاه، توت سفید، انار، بادام، انجیر و گلابی از جمله محصولات آن است. روستا داراي باغات فراوان و ميوه هايي از قبیل گيلاس, هلو, آلو, زردآلو, گلابي, انگور, انجير, انار و....می باشد ولي اکثر درختان اين روستا را گردو, بادام و انگور تشکيل مي دهد. در دور تا دور روستا باغات انگور (ديم) به وفور دیده می شود. به دلیل وجود مراتع سرسبز و حاصلخیز دامداری در روستا از رونق چشمگیری برخوردار است و انواع محصولات دامی ارگانیک مانند شیر، ماست، کره، پنیر، کشک و روغن حیوانی تولید و به فروش می رسد.
صنایع دستی
گیوه (کلاش Klaash)، ساخته های دستی چرم (از جمله کیف پول، کیف دستی، کیف موبایل و جاکلیدی و …)، تابلو فرش و قالی نیز از صنایع دستی روستای ساتیاری می باشد.
فرهنگ
مردم روستای ساتیاری به زبان کردی (جافی سورانی) سخن می گویند و پوشش آنها همانند سایر مناطق اورامان کردی است. یکی از مهمترین ویژگی های فرهنگی مردم روستای ساتیاری مهمان نوازی، مهمانپذیری و مهان دوستی مردمان آن است به طوری که در سطح منطقه شهره عام و خاص می باشد. این ویژگی مهمترین و کلیدی ترین پتانسیل برای توسعه گردشگری روستای ساتیاری بشمار می رود.
جشنواره ها و جشن های فصلی
جشنواره محلی انار (برگزاری جشن برداشت انار، انارچینی در باغات روستا، عرضه فرآورده های انار از جمله رب انار، سس انار، آب انار، شربت انار، ترش انار و سایر محصولات) جشنواره گیاهان دارویی، جشنواره غذاهای بومی ـ محلی، جشن شب یلدا، جشن نوروز (برگزاری مراسم آئینی نوروز، برپایی آتش نوروز همراه با رقص و پایکوبی و …)جشنواره موسیقی محلی، جشنواره لباس و پوشش محلی و …
غذای محلی
انواع کباب ها، انواع آش محلی (آش دوغ، آش انار، آش ترخینه، آش خاز و …)انواع غذاهای محلی فصلی (به ویژه در فصل بهار) که با گیاهان کوهی تهیه می شوند (بورانی ها از جمله بورانی کنگر، بورانی خوژه، بورانی خاز و … همچنین انواع خورشت ها از جمله خورشت ریواس، خورشت کنگر و …)ارائه انواع غذاهای محلی تهیه شده از آرد مثل کلانه و کزینکه، شلکینه و … همچنین انواع شیرینی ها و کلوچه های محلی از جمله بژی، کولره و …
مهمترین جاذبه های گردشگری روستای ساتیاری
معماری پلکانی (روستای ساتیاری از معماری و بافت بسیار زیبایی برخوردار است. ساختار پلکانی روستا مانند سایر روستاهای هورامان در نوع خود کم نظیر است. مهمترین ویژگی آن بام خانه جلویی به عنوان حیاط خانه پشتی مورد استفاده قرار می گیرد.)
منظر سبز روستا (از ویژگی های طبیعی روستای ساتیاری وجود پوشش جنگلی اطراف روستا است. محیط اطراف روستا را جنگل های تنک بلوط، بنه (سقز یا پسته کوهی)،امرود (گلابی کوهی)، زالزالک، انجیر کوهی،آلبالوی کوهی فرا گرفته است) کوهستان های گرده (Garda)، بالانه (Ballana)، کوپانه (Koppana)، دوله خر (Dollakhr) و کانی بهاره (Kani Bahara)، که همه این کوهستان ها، ییلاق و هوارگه (Hawarga) دامداران روستا در فصل بهار و تابستان می باشند. آبشار روستا (اسم آبشار دربند گرده یا به زبان کردی دراوی گرده Drawi Gardah است و در خارج از روستا واقع شده است که هر سال تا اواسط اردیبهشت ماه کاملاً پرآب است. این آبشار دو طبقه است و ارتفاع آن در حدود ۶۰ متر می باشد. دسترسی به آبشار از طریق راه مالرو است و برای رسیدن به آن در حدود ۴۵ دقیقه زمان لازم است.) تماشای آسمان شب روستا همراه با نورافشانی و درخشش کرمهای شب تاب بسیار رویایی است.
جنگل نزار (Nzar)، که گونه غالب درختی جنگل نزار بلوط و بنه می باشد و در نوع خود کم نظیر است. علاوه بر اینکه جانوران و پرندگان زیادی در آن زندگی می کنند، پناه گاه و محل زندگی گراز وحشی نیز می باشد که شمار آنها بیش از ۳۰۰ رأس برآورد می شود. تفریحگاه دیره نیان (Deranian)، (مکانی زیبا و خوش آب و هوا با باغات زیبا و چشمه معدنی بی نظیر و سفره خانه سنتی است که در ابتدای جاده روستای ساتیاری واقع شده است) کوهستان آتشگاه (Atashgah)، این کوهستان یکی از زیباترین کوهستان های منطقه است و زیستگاه انواع جانوران و همچنین رویشگاه انواع گونه های گیاهی خوراکی، داروئی و گل های زیبا می باشد. بر روی قله کوه آتشگاه خرابه هایی از یک آتشکده قدیمی به جای مانده است که بنا به شواهدی متعلق به دوران ساسانیان و بنا به حکایتی یکی از سه آتشکده بزرگ آن دوران بوده است.)
صخره بسم الله (این صخره کاملاً به صورت طبیعی ایجاد شده و در میان جنگل های بلوط روبروی روستا (جنگل نزار) واقع شده و در نوع خود بی نظر است. این جاذبه در فاصله ۲ کیلومتری روستا قرار دارد و از جاده روستا قابل مشاهده است. تله کابین روستا (این تله کابین که بخشی از باغات روستا را به بخشی دیگر از باغات انار و انجیر روستا که در دو طرف یک دره به عمق حدوداً ۲۵۰ متر قرار دارند متصل می کند و در واقع راه دسترسی به این باغات می باشد که بیشتر در فصل برداشت انار و انجیر به منظور جابه جایی آسان میوه ها از آن استفاده می شود.
درخت بنه یا سقز تنومند: این درخت که اهالی روستا به آن دارونه قوی (Darona Ghawi) می گویند در بالای کوههای مشرف به روستا و در مسیر ییلاق گرده قرار دارد. این درخت بسیار تنومند و کهنسال می باشد.
منابع:
salampaveh.ir
persistour.com
kojaro.com
satiari68.blogfa.com
