استان کرمان با بیش از ۶۶۰ اثر تاریخی و دیدنی که به ثبت ملی رسیده اند از گردشگر پذیرترین نقاط ایران زمین است. یکی از شهرستان های مهم این استان نیز منوجان است که در مسیر جیرفت و هرمزگان و در ۴۰۰ کیلومتری جنوب غربی کرمان قرار دارد. این شهر در سده چهارم هجری، مسیر کاروانروی تجاری بوده که از بندر هرمز به جیرفت و در نهایت از فلات مرکزی ایرانی منشعب می شده است. منوجان جاذبه های زیادی دارد که پیشینه تعدادی از آنها حتی به صدها سال قبل برمی گردد. یکی از مهمترین جاذبه های این شهر و استان کرمان قلعه تاریخی منوجان است. قلعه تاریخی منوجان از نظر تاریخی همزاد ارگ بم محسوب می شود و نماد قدمت و سند اصالت و ایستادگی مردم منوجان است.
تاریخچه
قلعه منوجان که قدمت آن به بیش از هزار سال قبل برمی گردد تا قبل از مرمت و بازسازی در حال ویرانی بود اما امروز با اجرای پروژه در حال رسیدن به شکوه قبلی خود است. معمار این قلعه و قلعه های بم و کهنوج را یکسان دانسته اند. عده ای قدمت این قلعه را متعلق به دوره ساسانی می دانند هر چند که عده ای هم با توجه به حفاری ها و اشیای کشف شده معتقدند که این قلعه بسیار قدیمی تر و برای دوران ماقبل تاریخ است. قلعه تاریخی منوجان با خشت، گل و سنگ ساخته شده و با برج و باروی محکمی که دارد از شهر و اهالی این منطقه به خوبی محافظت می کرده است. با تحقیق بر روی سفال هایی که در این منطقه کشف شده این طور بر می آید از اوایل اسلام تا قرن های ۷ و ۸ هجری افرادی در این قلعه زندگی می کرده اند.
در حدود ۳ کیلومتری این قلعه بقایایی از یک کوره آجرپزی نیز به چشم می خورد که به گفته عده ای برای ساخت این قلعه حدود ۳ هزار نفر کارگر در این مسیر می ایستادند و با دست به دست کردن آجرها، مصالح را به قلعه می رساندند. بدین ترتیب قلعه ای مستحکم شکل گرفت که سال ها پناهگاهی مهم برای اهالی این شهر بشمار می رفت. با این که این قلعه بارها هدف تهاجم اقوام و طوایف بسیاری شد اما تا همین قرن اخیر افرادی از آن استفاده می کردند. در واقع، موقعیت مکانی این قلعه به گونه ای است که در مسیر راه تجاری بندر هرمز به جیرفت قرار گرفته و به همین دلیل در قرن چهارم جایگاه خاصی داشته و در دوران سلجوقی تا صفوی همچنان فعال بوده و کاربردهای زیادی داشته است. بزودی قرار است که در این محل موزه ای ساخته شود تا اشیای کشف شده در قلعه به نمایش گذاشته شود.
نتایج کاوش ها
این قلعه ارزشمند تاریخی که در مرکز شهر منوجان واقع شده، استقرارهایی از سده های نخست اسلامی تا ادوار قاجاریه را بدون وقفه دربر دارد. در کاوش های صورت گرفته اشیا قابل توجهی از ظروف سفالی، لعابدار و منقوش، مهره های سنگی با تنوع فراوان اشیا فلزی و شیشه به دست آمده که بر پایه شواهد باستان شناسی می توان گفت تولید محلی بوده و در قلعه منوجان و شهر قدیم منوجان ساخته شده اند. بیش از ۴۰ قطعه شی فرهنگی و تاریخی قلعه منوجان که در نتیجه کاوش های باستانشناسی نخستین فصل کاوش به دست آمده، مرمت شده است. بر پایه متون مورخین و جغرافی نویسان ایرانی و عرب، منوجان در سده های نخست تا میانی اسلام از شهرهای بزرگ با رونق اقتصادی بوده و در مسیر راه بزرگ دریای جنوب به مناطق مرکزی و شمال شرقی ایران (خراسان بزرگ) قرار داشته است، کاوش های باستانشناسی اشیایی از سده چهارم دوره سلجوقی و سده های هشتم و نهم هجری دوره صفویه و بعد از آن را آشکار کرده که مهر تاییدی بر منابع مورخین و جغرافی نویسان است.
موقعیت مکانی
قلعه منوجان اکنون بر فراز صخره طبیعی، در مرکز شهر منوجان قرار دارد.
جاذبه های گردشگری
شهر منوجان دیدنی های مذهبی و تاریخی دارد که قدمت برخی به چند صد سال قبل می رسد. باغ روضه ارم، بارگاه امامزاده فضل ابن عباس (ع)، بند آبخیز داری کندر طول منوجان از مناطق دیدنی منوجان بشمار می روند.
منابع:
- eligasht.com
- kojaro.com
- borna.news
- jazebeha.com
- tasnimnews.com
- mizanonline.com
- irna.ir
