موزه مردم شناسی رفسنجان در در مکانی به نام میدان موزه واقع شده است. گفتنی است موزه مردم شناسی رفسنجان یکی از جالبترین موزه های مردم شناسی موجود در سطح کشور است که در آن انواع مجسمه، عتیقه جات، دستگاههای بافندگی و ریسندگی، آسیاب های آبی و … به چشم می خورد. این موزه که حمام قدیمی آقا سیدمهدی قریشی رفسنجان می باشد سال هاست به موزه مردم شناسی تبدیل شده و آداب و رسوم رفسنجانی ها در این مکان به نمایش گذاشته است.
یک راهروی کوچک با سقفی کوتاه رختکن حمام آقا سیدمهدی قریشی رفسنجان را به گرمخانه حمام وصل می کند، مجسمه هایی در سمت چپ این اتاق قرار دارند که آیین و رسوم عروسی رفسنجانی ها در دوره قاجار را به نمایش گذاشته اند. مجسمه های زنان، لباس های رنگارنگ به تن کرده اند و سینی هایی در دست دارند که پر از گل و سکه و انواع خوراکی ها از جمله پسته خوشمزه رفسنجان است. تعدادی از مجسمه های مرد هم لباس محلی بر تن دارند و دهل و شیپور در دست دو نفر از آنهاست و یکی از مردها یک سینی بر سر گذاشته است، اما در میان آنها، مجسمه ای که لباس و کلاه جاهلی به تن دارد بیش از سایر مجسمه ها خودنمایی می کند. وسایل سنتی حمام از تخته چوبی حنابندان و سنگ پا گرفته تا شانه چوبی و ظروف مسی هم در قسمتی از حمام آقا سید مهدی قریشی رفسنجان به نمایش گذاشته شده است. مجسمه یک زن نیز لباس محلی به تن دارد و یک مشک بزرگ در جلوی وی گذاشته شده است. وسایل سفالی چون شیرآور و شیردان در کنار مجسمه پیرزن رفسنجانی قرار دارد. در گذشته از شیرآور برای نگهداری لبنیات و گوشت استفاده می کردند و بر روی شیردان هم آب می پاشیده اند و زمانی که خنک می شد، زیر آن، شیر و انواع لبنیات را قرار می داده اند، به نوعی شیرآور و شیردان را می توان یخچال قدیمی ها خواند.
خمره تصفیه کننده آب یکی از جالب ترین اشیا موجود در حمام آقا سید مهدی قریشی رفسنجان است، خمره ای که آب از بدنه آن تراوش کرده و طی این تراوش، املاح آب گرفته شده و آب تصفیه می شود. در گوشه دیگری از حمام آقا سید مهدی قریشی رفسنجان نیز تنور گلی نصب شده است و بر روی آن مجسمه بانویی قرار گرفته که در حال پخت نان محلی رفسنجان به نام کُرنو یا کُرنون است. در ویترین و طاقچه های حمام قریشی هم انواع کلون و قفل در، ظروف مکشوفه از خانه تاریخی حاج آقا علی رفسنجان، یکی از نخستین تلفن های هندلی وارد شده به رفسنجان به نمایش گذاشته شده است.
برای ورود به بخش بعدی حمام قریشی باید از دو پله بالا برویم، پس از بالا رفتن از پله ها وارد اتاقی می شویم که دیوارهای دورتادور آنرا ویترین هایی احاطه کرده اند و نسخ قدیمی، ادوات دلاکی شامل تیغ و آینه، وسایل زینتی، دیگ سنگی، کشفیاتی از یک گور تاریخی در حومه شهر رفسنجان، ظروف سفالی و عکس هایی از حکام و بزرگان شهر رفسنجان در اواخر قاجار و اوایل پهلوی در این ویترین های شیشه ای جا خوش کرده اند.
بخشی از حمام آقا سید مهدی قریشی رفسنجان را با عنوان گالری صنعت و معدن نامگذاری کرده اند و در این گالری دستگاه هایی مانند گرجین یا خرمن کوب، انبر مخصوص کاشت، ادوات کشاورزی سنتی، دولاب، گاوآهن و … به چشم می خورد. در گوشه ای از گالری صنعت و معدن حمام قریشی رفسنجان هم کارگاه کوچک آهنگری سنتی برپا شده و مجسمه مرد آهنگر و شاگرد وی در آن قرار گرفته است. بر روی سکوهای آخرین اتاق حمام آقا سید مهدی قریشی رفسنجان هم نمونه هایی از تمپوشه های سفالی که برای انتقال آب از آنها استفاده می شده است، آجرهای سنتی مکشوفه از بناهای مختلف رفسنجان، خُم های گندم، سنگ آسیاب های قدیمی و سنگ قبرهای تاریخی به نمایش گذاشته شده است.
حمام آقاسید مهدی
در سده دوازدهم هجری قمری در اوایل دوره قاجار، حمام آقا سید مهدی ساخته شده و در سال ۱۳۸۲ پس از پایان عملیات مرمت تبدیل به موزه باستان شناسی و مردم شناسی و دیرینه شناسی رفسنجان گردید و امروزه از جمله اماکنی است که تماشای آن خاطره انگیز خواهد بود، این بنا به مساحت ۱۰۰۰ متر مربع در خیابان بهشتی جنب مسجد امام واقع شده است.
موقعیت مکانی
رفسنجان، خیابان شهید بهشتی، میدان موزه، جنب بانک تعاون اسلامی
منابع:
- شهرداری رفسنجان
- میراث فرهنگی و گردشگری استان کرمان
