مسجد جامع سنندج

مسجد - مدرسه دارالاحسان با حمایت فتحعلی شاه قاجار و توسط امان الله خان اردلان والی وقت کردستان ساخته شد و امروزه مسجد جامع سنندج نام دارد.

این مسجد باشکوهترین و زیباترین مسجد استان کردستان، به لحاظ سبک معماری و تزیینات وابسته به معماری است. مسجد جامع سنندج در بافت قدیم و در مجاورت و نزدیکی قلعه حکومتی قرار داشته است. از جمله ویژگیهای بارز این مسجد استفاده از عالیترین مصالح ساختمانی در ساخت و تزیینات آن است، که با کاشیکاری خشتی وسیعی توام با کتیبه و نوشته همراه است و در متن کتیبه‌ ها هریک به مضمون خاصی اشاره شده است.

استفاده از آیات قرآنی در سطح وسیعی از نماها، ستون ها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد به وفور دیده می‌شود.در بنای دارالاحسان شاعرانی همچون میرزا فتح الله کردستانی متخلص به خرّم، میرزا صادق اصفهانی متخلص به ناطق، مجدالممالک متخلص فرهی و جوهری اشعار نغزی سروده اند که در شعرشان تمجید از والی، شکوه و عظمت، وجه تسمیه و کارکرد بنا در دو نقش مدرسه و مسجد مورد توجه است.

بر اساس تاریخ‌ های موجود در کتیبه‌ ها و اشعار فارسی، مسجد طی سالهای ۱۲۲۶ تا ۱۲۳۲ هجری قمری ساخته شده است.

مسجد جامع دارای یک حیاط، شبستان ستون‌ دار و دو ایوان است که یکی رو به شرق و دیگری رو به سمت قبله، حجره ها، مدرسه‌ ها، مدخل ورودی، راهروهای جانبی، فضای مرده‌ شوی خانه و دو مناره این بنا روی ایوان رو به شرق ضلع غربی حیاط مدرسه ساخته شده است.

ایوان رو به شرق مسجد که در ضلع غربی حیاط مدرسه قرار دارد، علاوه بر عملکرد یک ایوان با شکوه، مدخل ورودی به داخل شبستان مسجد است. در نمای بیرونی ایوان‌ های شرقی و جنوبی مسجد، آیات بسیاری به کار رفته است.

این مسجد دارای بیست و چهار ستون سنگی با سر ستون‌ های مزین به مقرنس کاری است. بدنه این ستون‌ های سنگی به طور قابل توجهی با تزیینات طنابی شکل حجاری شده و در روی پایه آنها طرح گل و بوته نقش بسته است و در بخش فوقانی آن ها از آیات و سوره های مختلف ولی متناسب استفاده شده است.

از دیگر تزئینات زیبای این مسجد - مدرسه می توان به آجر های لعاب داده شده این مجموعه اشاره کرد که با تبحر خاصی در کنار کاشی ها قرار داده شده اند و در قسمت حیاط این مجموعه به صورت گره چینی نمونه هایی از تزینات این بنا را می توان به وفور دید همچنین استفاده از چوب های تزیینی در پنجره ها که به صورت فخر و مدین در حجره ها اجرا شده است نمونه‌ هایی از تزیینات این مسجد - مدرسه است.

در کاشی کاریهای هفت رنگ نمای ایوان‌ های مسجد، طرح‌ های گل و بوته و اسلیمی به صورت ترنج و نیم ترنج و کاشی‌ های با طرح‌ های هندسی به صورت ستاره‌ های هشت پر ایرانی و یا گل‌ های هندسی کار شده اند.

تزئینات سنگی ستون ها نیز یکی دیگر از شاخص های این بنا می باشد. نوع حجاری‌ های صورت گرفته بر روی سنگ‌ ها و همچنین مقرنس‌ های سنگی که بر روی سر ستون اجرا شده است درون مسجد را بسیار زیبا کرده است. در کنار این گچبری‌ ها، قوس‌ های درونی این بنا نیز یکی دیگر از شاخص های این مسجد - مدرسه است.

 

منابع:
میراث فرهنگی استان کردستان
shabestan.ir
tishineh.com
makanbin.com
fa.wikipedia.org