مسجد جامع قدیمی بستک اولین مسجد بستک بوده و یکی از زیباترین مساجد استان هرمزگان است. مسجد جامع قدیم بستک در گذشته شامل دوباب مسجد بوده که امروزه تنها یک مسجد باقی مانده است، و خرابی هایی که در آن روی داده بیشتر بر اثر زلزله بوده است. گویند اولین بنیان این مسجد توسط فرمانروای قدرتمند جهانگیریه و بستک، شیخ محمد بستکی بوده است ولی بعد از شیخ محمد خان نیز چند بار دیگر از جانب فرمانروایانی که روی کار آمده اند، بازسازی مرمت شده است. بنا بر این روایت، شیخ محمد بستکی پس از سپری نمودن ۲۰ سال در قلعه دیده بان به فرمان کریم خان زند از قلعه به شهر بستک بر می گردد. پس از بازگشت به تعمیر و عمران قلاع بستک و دهات آن که در جریان لشکر کشی های زکی خان و نصیرخان لاری در موقع محاصره قلعه دیده بان خراب شده بود می پردازد مساجد و آب انبارها (برکه ها) و چاه های آبیاری کشاورزی را احداث می نماید. مسجدی باطراز معماری بسیار جالب و شیبه به «عمارت مغولی» ویا «عمارت سلجوقی، ترکی» بنا می نهد و آن را «مسجد جامع بستک» می نامند. این مسجد یکی از مراکز علوم دینی و شرعی ودارالعلم فقه و حدیث آن دوران بوده است. دانش‌آموزان علوم دینی و شرعی از راه های دور و نزدیک به سویش می شتافته اند. روایت دیگری نیز حاکی از آن است که این مسجد بیش از سه قرن پیش توسط بانویی مؤمنه به نام «بی بی» ساخته شده و چند بار مرمت و بازسازی شده است. روایتی دیگر نیز حکایت می کند كه تاريخ بناي اوليه آن به سه قرن پيش توسط استاد محمد صالح معمار باز مي گردد. در حال حاضر شهرداری بستک در صدد آن است که این اثر تاریخی بازسازی و تعمیر نموده و بعنوان موزه ملی و یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان بستک مورد توجه قرار دهد.
مساجد این منطقه با توجه به شرایط آب و هوایی مکان که معمولاً گرم و خشک است ساخته می شدند و به همین دلیل از جهاتی با مساجد بسیاری از نقاط کشور تفاوت هایی دارند، وجود تزئیناتی در نمای بیرونی آنها یا داشتن شبستان های زیر زمینی که استخر آب و دوش های حمام تعبیه شده بود از این جمله این تفاوت ها می باشد.
معماری مسجد
بادگیری که بر فراز بام مسجد برای محراب بنا شده از ویژگی های این مسجد است. بادگیر علاوه بر اینکه موجب جابه جایی هوا و خنک شدن محراب می شود در مطبوع و خنک ساختن فضای شبستان نیز مؤثر است. ایوان مسجد تا حدودی همان حالت أولیه خود را حفظ کرده و کمتر دست خوش تغییر و تحول قرار گرفته اما باز همچنان آثار حوادث و أثرات طبیعی در طاق های آن پیداست. این مسجد در محلهٔ بازار و در وسط شهر بستک واقع شده و از نظر زیبایی یکی از کاملترین مساجد شهرستان بستک به شمار می رفته است. در آن دوران، محراب و منبر زیبایی داشته و درون مسجد دارای تزیینات گچبری ارزنده ای است که قدمت آن به دوره زندیه می رسد. بر سطح داخلي و بيروني ديواره مسجد در قسمت بالايي ديوارها تزييناتي بکار رفته که اين تزيينات بيشتر طرحهاي هندسي وگل و بوته مي باشد. نماي بيرون مسجد سطوح دايره شكلي با فرورفتگي هايي به شعاع يك متر دارد و درون دايره ها نقوشي از گل ديده مي شود. این بنای تاریخی سازه ای سنگی با مصالح گچ و اندود های ساروجی است که بنیان اصلی مسجد را تشکیل داده اند. یکی از تفاوت های این مسجد با سایر مساجد شاید وجود دوش و استخر در آن و قرار گرفتن شبستان اصلی آن در زیر زمین باشد! همین موضوع سبب خنک شدن طبیعی محیط شبستان در تابستان های گرم می شده است. در حال حاضر این مسجد تاریخی متروک و به شکل مخروبه دیده می شود.
موقعیت مکانی
مسجد جامع قدیمی بستک در خیابان کانال این شهر قرار دارد.
جاذبه های گردشگری نزدیک
مسجد جامع قدیم بستک تقریبا در مرکز این شهر و با فاصله کمی از بازار سنتی بستک قرار دارد. همچنین در کنار این مسجد زیارتگاه ملا احمد عرشی با گنبدهای سبز نمایان است. برای دیدن سایر جاذبه های گردشگری بستک، مانند دبستان مصطفویه و حمام خان نیز باید خیابان مصطفویه را به سمت شرق ادامه دهید تا به میدان امام برسید.
منابع:
- fa.wikipedia.org
- dmsonnat.ir
- iranwatching.com
- 4iranian.com
