حمام خان بستک

موزه مردم شناسی بستک

آدرس:
هرمزگان، بستک. تلفن: ۴۴۳۲۳۷۴۰ (۰۷۶)
تعطیلی هفته
جمعه
تعطیلات سالانه
روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق
بلیط ورودی
30.000 ریال
بلیط اتباع خارجی
200.000 ریال
چکیده: حمام خان بستک

حمام خان بستک که در شهر بستک در غرب استان هرمزگان قرار دارد، از آثار تاریخی جنوب ایران است که در دوره قاجار ساخته شده است. حمام خان بستک به شماره ۲۲۱۱ در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۷۷ به ثبت رسیده است. این حمام هم اکنون به عنوان موزه مردم‌ شناسی بستک استفاده می ‌شود.

مشخصات کلی
نام
حمام خانی بستک
قدمت
دوره قاجار
بازسازی
۱۳۹۷ و۱۳۷۳
سازنده
صولت الملک بستکی
سبک معماری
حمام زیرزمینی
ویژگی خاص
از نکات بارز در این حمام، سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است.
پیشنهادات
بهترین زمان بازدید
ایام نوروز
آثار و نمونه های مشابه
حمام سیبه کوخرد و حمام گنجعلیخان کرمان
نزدیکترین جاذبه های گردشگری
قلعه خان
مسیر دسترسی
آدرس
هرمزگان، بستک. تلفن: ۴۴۳۲۳۷۴۰ (۰۷۶)
امکانات
دسترسی به وسایل نقلیه
تردد معلولین با ویلچر
رستوران
بوفه
پوشش شبکه
متن کامل: حمام خان بستک

حمام تاریخی خان از آثار تاریخی بستک در استان هرمزگان است. حمام خان بستک، حمامی عمومی است که از دوره قارجار باقی مانده و تا ۱۵۰ سال پیش فعال بوده است. این حمام به دستور صولت الملک بستکی و توسط معماران چیره دست محلی بستک، با نظارت معماری شیرازی در جوار خانه بنی عباسی بنا شده است. این گونه حمام‌ ها در منطقه به حمام زیر زمینی معروف است، جرا که زمین را در ابعاد مختلف و اندازهٔ لازم گود کرده و بنای حمام را در درون زمین ایجاد می ‌کنند تا هم استحکام و طول عمر دیوارهای آن بیشتر شود و هم گرمای بیشتری را در ایام سرد زمستان در خود نگه دارد. در شهرستان بستک حمام دیگری مشابه این حمام البته کوچتر در کوخرد وجود دارد که به حمام سیبه معروف است.


تامین آب حمام
آب مورد نیاز حمام از طریق چاهی که در ضلع شرقی حمام بوده به وسیلهٔ کانالی به داخل مخازن آب حمام هدایت می ‌شده است. معمولا آب مورد نیاز حمام های قدیمی منطقه از طریق برکه ها، آب انبارها و آبگیران بزرگ و متعددی که در شهرهای اطراف آن هست تامین می شد. آب از برکه با کمک حیوانات باربر حمل و به قسمت های مختلف حمام منتقل می شود. در فصل زمستان آب به کمک آتش هیزم گرم و مورد استفاده قرار می گرفت. از نکات بارز در این حمام، سیستم مسیر آب در جداره دیوارهای آن است.

 

معماری بنا
سبک معماری بنا، از نوع چهار طاقی است که گنبدی بر بالای چهار طاق ساخته شده است و مساحت بنا نیز ۳۷۵ متر مربع است و دارای ۲۱ گنبد بزرگ و کوچک می باشد. بخش های مختلف حمام خانی شامل: درب ورودی، راه پله، راهرو، فضای میانی رختکن و حوض آب سرد، رختکن، نمازخانه، راهروی ورودی یا (میان در)، دستشویی، حمام عمومی یا گرم خانه، حمام خصوصی یا شاه نشین، محل نشستن و شستشو در گرم خانه، حوض آب ولرم، حوض آب گرم، حوض آب سرد و فضای پشتیبانی (هیزمدان، تون یا آتشگاه) می باشد. نوع معماری بنا، به حمام زیرزمینی معروف است، زیرا این حمام در درون زمین و در ابعادی حدود ۲۵ متر طول و ۱۵ متر عرض ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن، سنگ، گچ، خاک رس، ساروج و خاکستر است. این بنا به گونه ای ساخته شده که بام آن، حدود نیم متر از سطح زمین ارتفاع دارد.از مزایای این نوع معماری، استحکام و طول عمر بیشتر دیواره های حمام است که مقاومت آن را در برابر زلزله نیز افزایش می دهد و همچنین سبب می شود تا خاک همچون عایق حرارتی عمل کند و گردش هوا را در زمستان و تابستان، میان داخل حمام و فضای خارج آن به حداقل برسد که موجب گرمای بیشتر داخل حمام، در ایام سرد زمستان می شود.

 

 

در قسمت بالای گنبد ها جهت تامین نور و تهویه هوای داخل حمام، حفره هایی (جام خانه) ایجاد شده است که این حفره ها با نیم کره هایی که چندین سوراخ در آن تعبیه و با شیشه های رنگی و محدب تزیین شده بود، پوشانیده می شد. در اطراف فضای میانی رختکن سکوهایی برای استراحت مراجعین تعبیه شده بود که برای ورود به آنها می بایست از پله ای سنگی بالا می رفتند. بیشتر تزئینات حمام در بخش رختکن است. در این بخش مراسم جشن حنابندان برای عروس و داماد نیز برگزار می شد. حرارت مورد نیاز حمام خانی در گذشته همانند سایر حمام های قدیمی ایران، با سوزاندن مواد عالی همچون شاخ و برگ خشک شده درختان و خار و خاشاک و همچنین فضولات حیوانی در تون (گلخن یا آتشگاه) تامین می شد که تون یا گلخن خارج از فضای حمام و در زیر دیگ خزینه حمام قرار داشت. دود ناشی از احتراق مواد عالی در آغاز از دود کشی که بر روی دیوار و در زیر سقف تون (گلخن) قرار داشت، خارج می شد و پس از آنکه آتش کاملا شعله ور می شد، این دودکش را مسدود کرده، دود و گرمای ناشی از احتراق را وارد شبکه ای به نام گربه رو در زیر حمام می کرده اند و ابعاد مسیر گربه رو ها به گونه ای بود که یک انسان بتواند با حالتی خمیده داخل آن رفته و آن را تمیز کند. عبور دود گرم از زیر گرم خانه و بینه منجر به گرم شدن فضای گرم خانه و بینه می شده است.


موقعیت مکانی
حمام خان در ابتدای خیایابان مصطفویه،  روبروی مدرسه مصطفویه در ضلع غربی قلعه خان بستک قرار دارد.

 

نزدیکترین جاذبه های گردشگری
در اطراف حمام خان بستک بناهای تاریخی زیبایی قرار دارد که می ‌توانید با چند دقیقه پیاده‌ روی از آنها نیز دیدن کنید. دبستان مصطفویه بستک که یکی از قدیمی ‌ترین مدارس ایران است و همچنین قلعه‌ خان بستک در چند قدمی این بنای زیبا قرار گرفته است. کمی دورتر می ‌توانید از کاروانسرای شاه عباسی بستک نیز دیدن کنید.

 

منابع:

  • سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
  • khalijefars.irib.ir
  • jahangirieh.ir
  • bastaknews.ir
  • iranwatching.com
  • fa.wikipedia.org
  • kojaro.com
  • isna.ir
شما هم می توانید در این مورد نظر دهید: