روستای وفس کمیجان

وفس با سه هزار سال قدمت نشان از ظرفیت بالقوه استان مرکزی برای گردشگری است. روستای وفس نمونه کاملی از جذابیت های متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی را در خود دارد. دستکند های زیرزمینی، ساختار اعجاب انگیز طبیعت منطقه، ده ها جاذبه تاریخی و مذهبی و گویش خاص مردم از موضوعاتی است که در طرح رونق گردشگری و بومگردی این روستا به آن توجه خاص موجود دارد. نام این منطقه به صورت ‌های گوناگون ازجمله وفس Vafs، وبس Vabs، وَوس Waus، وُوس Waūs تلفظ می‌ شود.

وفس به دلیل برخورداری از آب و هوای بسیار مطبوع، باغ های میوه، زمین ‌های زراعی و چشم‌ انداز های بکر و خانه های پلکانی به ماسوله استان مرکزی معروف است. درختان سر به فلک کشیده، چشمه ها و روان آب های متعدد و زلال، از میان درختان جنگل سرسبز و باطراوت این روستا با صدای فریبنده و گوش نواز خود هر گردشگری را به اندکی استراحت در خنَکای سایه سار درختان آن دعوت می کند. وفس؛ بهشت استان مرکزی، شاهد مداوم ارکستر پرندگان آوازه خوان، با طنین موسیقی دلربای صدای به هم خوردن برگ درختان با وزش باد و البته آوای جویباران است.

زبان منطقه
این روستا به عنوان کانون یکی از زبان های شیرین فارسی قدیم مطرح است. از نظر زبان شناسان با توجه به متون اوستایی، پهلوی و سبک شناسی گویش، زبان تاتی که امروز بین مردم این روستا رایج است شاخه ای از زبان ماد است و همه ویژگی های زبان را دارد.

موقعیت جغرافیایی
روستای وفس از شمال به شهرستان ساوه، از جنوب به کمیجان، از غرب به همدان و از شرق به تفرش محدود می شود و با حصاری از ارتفاعات زیبا و گونه های متنوع زیستی و سبز، این خطه را به گوشه ای از بهشت تبدیل کرده که هر سال میزبان هزاران ایرانگرد است. وفس از شمال غرب به کوه قلعه گیری و از جنوب شرقی به کوه دزلی هم محدود می شود و از بالای این دو کوه دشت زیبای وفس رخ می نماید و دل هر بیننده ای را از ذوق و شوق تماشای آن، به سمت روستا روانه می کند. مساحت تقریبی آن ۲۰ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر است.

ارتفاعات منطقه
کوههای وفس بین کوههای همدان و تفرش قرار دارد و از سمت شمال شرقی به کوههای ساوه متصل می‌ گردد، این کوهها در جنوب به صورت دیواری قرار گرفته ‌اند و رشته ‌ای از شرق به غرب کشیده شده به طوری که عبور از آن فقط از طریق «گردنه حاجی رضوان» امکان ‌پذیر است. ارتفاعات «هرسهول»، «دی نسا»، «قلعه کهنه»،«گااول»، «ماندر»، «گاپو»، «حاجی رضوان»، «کله موشمای»، «دبرین»، «خیبر» و «آبی رنگ» نیز از دیگر ارتفاعات مهم اطراف وفس است که در فصل بهار جلوه های خاصی را در خود دارد و برای دوستداران طبیعت حضور در این مناطق خالی از لطف نیست. سنگواره های موجود در کوه های اطراف وفس به عنوان سندی محکم حکایت از قدمت دیرین این دیار دارد و در گذشته های دور این نواحی بخشی از مناطق کم عمق دریایی به نام «تیس» بوده که طبق تحقیقات زمین شناسان، تا اوایل دوران سوم زمین شناسی (میوسن) در منطقه هایی از ایران مرکزی از جمله وفس، گسترده بود. شکل گیری سازه های آهکی و دولومیتی در طول زمانی بس دراز در منطقه وفس خالق یکی از اعجاب انگیز ترین کلکسیون های طبیعی در مجموعه غار قلعه جوق شده که این ظرفیت گردشگری نیز به عنوان جاذبه ای قوی باید در کانون توجه قرار گیرد.

بافت روستا
بافت کالبدی روستای وفس و نوع معماری خانه ها، ابنیه مذهبی و خدمات عمومی بیشتر با ویژگی های اقلیمی و طبیعی سازگاری دارد و بسیار جذاب است، خانه های مسکونی روستا به صورت متراکم و پلکانی بر دامنه کوه گسترده شده و ایوان های فراخ و بامهای یکدست ویژگی آن هاست که جلوه ای خاص را ایجاد کرده است.

اقتصاد
اگرچه پیشه اغلب ساکنان وفس کشاورزی است اما کارگاه های بافت قالی نیز از جمله منابع درآمدی خانوارهای وفسی است که خود حال و هوای خاصی دارد و با ورود به آن ها باغی هزار طرح و نقش مقابل دیدگان گشوده می شود.

زبان
گویش «تاتی» که از یادگارهای زبان ماد است در وفس به شکل اعجاب انگیزی زنده مانده و رواج دارد و مشاهده مردمانی که به شیوه گفتارسه هزار سال قبل با هم ارتباط می گیرند برای هر گردشگری زیبا و جذاب است.
محصولات
رونق کشاورزی در این روستا موجب شده که انواع خشکبار و میوه های فرآوری شده، کشمش و لبنیات تازه و طبیعی، شیره انگور به عنوان سوغات با برای گردشگران عرضه شود.

سوغات و صنایع دستی
ساکنان این روستا در حوزه صنایع دستی تبحری خاص در بافت زیرانداز های نفیس و زیبا، رودوزی های سنتی، گیوه دوزی، نجاری و گلیم بافی دارند. گیوه بافی و ساخت تخته گیوه از دیگر هنرهای مردم تاتی زبان روستای وفس است که از مدت ها قبل در این منطقه رواج داشته است و یکی از بهترین پاپوش ها است، بافت تخته کشی گیوه حرفه ای ظریف و خاص است که در وفس شغلی ویژه محسوب می شود و عده ای در تابستان و زمستان به آن اشتغال دارند. بافت انواع دستکش، جوراب های پشمی، سوزن دوزی، سبد بافی، نمد مالی و جاجیم بافی از دیگر صنایع دستی و سوغات این خطه است که به طور قطع برای گردشگران نوروزی از جذابیت بالایی برخوردار است. البته سوغات اصلی وفس عسل کوهی و از ناب ترین عسل های کوهی ایران است که کام هر گردشگری را شیرین عسل می کند.

جاذبه های گردشگری
از جاذبه های گردشگری وفس وجود شانزده مسجد در این روستا است که گل سرسبد آن ها با نام مسجد جامع قدمتی به درازای هفت قرن دارد. کوهنوردی و غارنوردی با وجود ارتفاعاتی نظیر کوه «قلنجه» با ارتفاع حدود ۲۷۴۵ متری در زاویه جنوبی روستا و مناطق پست اما سرسبز و زیبا در شمال وفس با ارتفاعی کمتر از ۱۵۵۰ متر نیز از ظرفیت های طبیعی بالقوه این خطه است که می تواند موجب رونق گردشگری ورزشی شود.

امامزاده ها
در روستای وفس علاوه بر مساجد، بارگاه امامزاده حسین موسوم به (حاج رضوان)، امامزاده اسماعیل و امامزاده یحیی نیز وجود دارد و زیارتگاه حاجی رضوان وفس نیز متعلق به شاهزاده حسین (ع) از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است.

مشاهیر
روستای وفس بزرگانی نظیر آیت الله شیخ عبدالنبی وفسی عراقی (مرجع تقلید)، حاج محمد خان دارابی (حکیم گیاهی)، سید عبدالحمید (اولین شهید مشروطیت)، سید محمود نبوی (اولین وکیل دادگستری ایران) محمدرضا اشراق (اولین قاضی دیوان عالی کشور) را در دامن خود پرورش داده است.

موقعیت مکانی
فاصله وفس تا شهر کمیجان ۱۸ کیلومتر و تا اراک مرکز استان ۱۲۰ کیلومتر می ‌باشد اما قبل از آن باید از شهرستان کمیجان هم عبور کنید تا جلوه های از بهشت را در این روستا ببینید. این روستا در فاصله مساوی از همدان، ساوه و اراک واقع شده است. در واقع روستای وفس از لحاظ ارتباطی در یک موقعیت بن بست واقع شده و تنها راه ارتباطی مهم آن، جاده آسفالته به طول ۱۸ کیلومتر است که وفس را به کمیجان و از آنجا به سایر نقاط متصل می‌ کند.

منابع:

• villagemanagement.ir
• hamshahrionline.ir
• jamaran.news