احداث مناره در ايران، به عنوان راهنما و هدايت معنوي و مادي، از دوره پيش از اسلام آغاز و در عصر سلجوقي به اوج تکامل خود رسيد. آنها ابتدا به صورت منفرد در دشت ها، در کنار راه هاي مهم و مسير کاروان ها و سپس در نزديکي مساجد و مدارس، به عنوان يک عنصر مهم و نشانه، ساخته شدند. مناره های دوره سلجوقي ايران از عناصر مهم معماري اسلامي از نظر حکمي، فرم معماري، سازه و تزئينات هستند و مناره ساوه نیز از زیباترین مناره های دوره سلجوقی است. این مناره که زیباترین اثر تاریخی ساوه است، بعد ها در کنار آن مسجدی ساخته شد و بیرون از محوطه مسجد ایستاده و زیبایی خود را به‌رخ می کشد. قسمت پایین این مناره ساده و قسمت های بالایی آن با نقوش آجری مزین شده و بر اساس شواهد و قراین، به مرور زمان قسمتی از آن تخریب یا ریزش کرده است. ارتفاع فعلی آن ۱۴ و قطر آن ۳٫۵ متر می باشد. بر اساس مستندات تاریخی، این مناره در ابتدا کاملاً عمودی و دارای ارتفاعی بالغ بر ۳۰ متر بوده است. در اثر سیل ناشی از طغیان رودخانه مزدقان در سال ۱۰۵۱، شهر به کلی تخریب شد و تنها چند اثر مستحکم باقی ماند که مسجد جامع و این مناره از آن جمله هستند که این مناره نیز در اثر سیل مایل شد و عمود بودن خود را از دست داد اما هنوز علت اصلی تخریب نیمه بالایی مناره مشخص نشده است. راه پله ای مارپیچ نیز در داخل آن وجود دارد. روی بدنه این مناره کتیبه ای به خط کوفی و تزئینات آجرکاری نمایان است. تزئینات آجری منار هیچ رنگ و لعابی ندارد اما متنوع و زیبا به نظر می رسد. سازندگان این بنا با کمی پس و پیش کردن آجرها، نقش و نگار و حجم و تحرک ایجاد کرده اند. بازی نور و سایه از ساعتی به ساعتی دیگر، باعث می شود تزئینات منار مسجد جامع ساوه ساده و یکدست دیده نشود. چند ردیف کتیبه با اشکال گوناگون خط بنایی و آجرکاری های هندسی جذاب، از ویژگی های این مناره است. این نوع مناره ها یادآور میل های باستانی ایران هستند. این مناره در گوشه شمال شرقی و بیرون از چهار دیواری مسجد جامع ساوه، واقع شده است.
منابع:
- hamshahrionline.ir
- fa.wikipedia.org
- sid.ir
