روستاي چناقچي عليا با قدمت طولانی دارای طبيعت جذاب و دلنواز است. عبور رودخانه اي پر آب از داخل روستا فضاي سبز چشم نوازي را با پوشش مطلوب گياهي و نيز درختان خلق کرده است و منظره كوهستاني آن طبيعتی بكر و زيبا پدید آورده است. در ادامه مسير اين رودخانه، آبشار چناقچي عليا، زيبايي اين منطقه را دوچندان كرده و روستا و كوهپايه هاي اطراف به تفرجگاه تبديل شده اند. توپوگرافي منطقه كوهستاني است و داراي اقليم گرم و خشك در تابستان و زمستان هاي سرد می باشد. پوشش گياهي منطقه داراي گونه هاي مرتعي بوده و تفرجگاه هاي كوهپايه اي منطقه قابليت انجام ورزش هاي كوهستاني را دارد. از آنجا كه اين روستا از روستاهاي خوش آب و هوا و ييلاقي زرنديه به شمار مي رود در فصل بهار و تابستان كوهستان هاي اطراف آن به سكونتگاه هاي عشاير تبديل مي شوند. کلیسای چناقچی علیا نیز با حدود سه قرن قدمت، خاستگاه و محل برگزاری آیین مذهبی مسیحیان در این منطقه است. بيشتر گردشگران اين روستا را با آبشار زيباي آن مي شناسند و بعضا از وجود كليسا در اين روستا بي خبرند. گرچه در ورودي روستا آرامستان اقليت هاي مذهبي به صورت مجزا با علامت صليب ذهن هر گردشگري را نسبت به وجود پيروان حضرت مسيح در اين روستا هدايت مي كند اما با اين وجود هنوز هم آشنايي بازديدكنندگان با آبشار به مراتب بيشتر از كليساست.
موقعیت جغرافیایی
چناقچي عليا از توابع بخش خرقان شهرستان زرنديه (شهر مامونيه) با مختصات جغرافيايي 49 درجه و 39 دقيقه طول شرقي و 3 درجه و 22 دقيقه عرض شمالي، در چهل كيلومتري شهرستان زرنديه قرار دارد.
جمعیت
جمعیت این روستا در فصول سرد سال به کمتر از ۲۰۰ نفر می رسد اما در فصل بهار و تابستان به دلیل حضور کوچ نشینان و عشایر به حدود ۲۵۰ نفر افزایش می یابد و در ایام تعطیلات این میزان با حضور گردشگران و مسافران به بیش از ۵۰۰ نفر نیز می رسد. بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۶۲ نفر (۷۴ خانوار) بوده است.
زبان و فرهنگ
مردم این روستا را ارمني ها، فارس ها و ترك ها تشكيل مي دهند و به زبان تركي، فارسي و ارمني سخن می گویند. به جز اندكي اقليت مذهبي، مردم آن اغلب مسلمان و پيرو مذهب شيعه هستند.
بافت روستا
روستای چناقچی علیا در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. خانه های این روستا به تبعیت از شیب زمین در کنار یکدیگر و چسبیده به هم، در یک طبقه با دیوارهای ضخیم و سقف مسطح ساخته شده اند. مصالح عمده به کار رفته در خانه های قدیمی روستا چوب، گل، کاهگل و خـشت است. اما در ساخت خانه های جدید از مصالح سیمان، آجر، چوب، تیر آهن و گچ استفاده می شود. اکثر خانه های روستا دارای حیاط درهای چوبی و آهنی و پنجره های کوچک می باشند. فضای خانه های روستا تحت تاثیر نوع معیشت و فعالیت ساکنان شکل گرفته است.
جاذبه های گردشگری
منظره صليب سبز، از زيباترين جاذبه هاي طبيعي روستا به شمار مي رود که خصوصاً در بهار و تابستان جلوه خاصی دارند. اين منظره بديع را درختان گردو در دامنه كوه پديد آورده اند. عمده ترین جاذبه های روستا را طبیعت کوهستانی، تفرجگاه های کوهپایه‌ای تشکیل می دهد. از آثاری که در بخش تاریخی این روستا قرار دارد، می توان به کلیسای ۴۰۰ ساله سرکیس مقدس اشاره کرد. همچنین آبشار منطقه بعنوان تفرجگاه مورد توجه ویژه قرار دارد.
کلیسای روستا
كليساي چناقچي عليا با بيش از سه قرن قدمت، به عنوان خاستگاه و محل برگزاري آيين مذهبي مسيحيان ارتودكس در اين روستا بنا شده است كه موجب اهمیت بیشتر اين روستا از لحاظ گردشگري است. سازه فعلي كليساي سركيس مقدس بر روي بقاياي سازه اوليه و در سال ۱۳۴۱ توسط معماري به نام سركيس دهباشيان و بر روي بقاياي كليساي اوليه ساخته شده است. مصالح بكار رفته در ساخت بنا عبارت از چوب، خشت و آجر است. پوشش سقف کلیسا به صورت مسطح و به صورت تيرپوش اجرا شده و وزن طاق بوسيله ستون هاي چوبي به فونداسيون منتقل مي شود. عمر سازه اوليه اين كليسا چهارصد سال است. بنا بر اطلاعاتي كه در اين كليسا موجود است تاريخ ساخت آنرا 1770 ميلادي اعلام كرده اند. از ويژگي هاي اين كليسا بالا بودن سطح محراب نسبت به فضاي داخلي و كف كليساست. بر روي ديوارهاي آن نماد و مظاهر اعتقادات پيروان حضرت عيسي (ع) در قالب تابلوهاي نقاشي موجود است كه بسيار ديدني و براي گردشگران جذاب است.
آبشار
در انتهای روستا آبشار زیبای چناقچی علیا قرار دارد که منظره‌ای بدیع و کم نظیر را به وجود آورده و هر سال به ویژه در فصل بهار گردشگران بسیاری را به این منطقه روانه می کند. آبشار چناقچي عليا که از فراز بستر صخره اي دره در منتهي اليه شمالي روستا، از ميان سبزه زاران و جلبك ها از ارتفاع حدود سی متري ريزش دارد، در ارتفاع 2400 متري از سطرح دريا واقع شده و راهي نسبتا طولاني را براي ريزش از اين ارتفاع طي مي كند. منظره زيباي آبشار چناقچي در فصل بهار و تابستان ديني و جذاب است. زيبايي و شكوه و عظمت خاص آن در فصول سرد سال با يخ زدن آبشار، ديدني تر است و وجود يخ فراوان و قنديل ها و آويزه هاي يخي به شكل و شمايل اين آبشار جذابيت ویژه می بخشد. همواره حجم قابل توجهي از گردشگران در ايام نوروز، روزهاي تعطيل و سیزده نوروز از اين آبشار ديدن مي كنند.
محصولات و صنایع دستی
شغل اصلي ساكنان اين روستا كشاورزي و دامپروري است. توليد انواع فرآورده هاي دامي و لبني در حوزه دامپروري و نيز توليد محصولات باغي مانند بادام و گردو و انواع ميوه و نيز كشت گندم، جو و يونجه در اين روستا انجام مي شود. برخي از بانوان روستا نيز در حوزه صنايع دستي نظير قاليبافي و گليم بافي نيز فعاليت دارند.
سوغات و غذای محلی
خشكبار، نان محلي، نان فطير، كوله و نان دستي از جمله سوغات محلي اين روستا است. مردم اين روستا بيشتر با غذاهاي محلي نظير آبگوشت، خورشت اسفناج، كرفس، كنگر، و آش هاي محلي مانند آش رشته، آش ترش و ... از ميهمانان پذيرايي مي كنند.
آداب و رسوم
از مهمترین نکات قابل توجه این روستا جاذبه هاي طبيعي، مراسم و آئين هاي سنتي و استراحت عشاير كوچرو آن است. در اين روستا مراسم گوناگوني نظير انگورچيني مسيحيان، عروسي هاي محلي با ساز و آواز موسيقي مردم روستا، ديد و بازديد فاميلي در ايام عيد، شب يلدا و ... برگزار مي شود. مردم اين روستا بيشتر در مراسم عروسي سازهاي محلي مي نوازند و نواهاي تركي مي خوانند. از جمله مراسم و آئين هاي سنتي در روستاي چناقچي مراسم انگورچيني مسيحيان (ارامنه) است که هر سال در شهريور ماه همراه با اجراي موسيقي و خواندن دعاي دسته جمعي در این روستا برگزار مي شود.
موقعیت مکانی
روستای چناقچی علیا از توابع بخش خرقان در شهرستان زرندیه و در ۴۵ کیلومتری شمال غرب شهر ساوه و۴۰ كيلومتري شهرستان زرنديه و ۲۷۲ كيلومتري شهر اراك مركز استان مركزي قرار دارد. روستاي چناقچي عليا به فاصله تقريبي صد كيلومتري از مركز شهرستان و پنجاه كيلومتري شهر رازقان قرار گرفته است.
منابع:
- villagemanagement.ir
- seeiran.ir
- ilna.news
- dana.ir
