استان مركزي يكي از مناطق دارای طبیعت منحصر بفرد در امتداد زاگرس است كه انواع مناطق زيستگاهي تالابي، كوير، كوهستاني، دشت و ... را در خود جای داده است. دوازده درصد از مساحت استان مركزي بعنوان یازده منطقه تحت مديريت زيست محيطي به ثبت رسيده كه اين مناطق از بهترين زيستگاه ها و پناهگاه هاي حيات وحش كشور محسوب مي شوند. مناطق تحت حمايت استان مركزي شامل دو منطقه حفاظت شده هفتاد قله اراك و الوند خمين، دو پناهگاه حيات وحش راسوند شازند و جاسب دليجان، مناطق شكارممنوع بازرجان تفرش، كلاهه آشتيان، چال خاتون شازند، پلنگاب خنداب، خرقان زرنديه و تالاب ميقان و اثر طبيعي ملي غار نخجير است. منطقه شكار ممنوع پلنگاب از ذخاير و زيستگاه هاي مهم طبيعي است كه ده درصد از پرندگان ايران و چهل درصد از پرندگان استان را در خود جاي داده است.
موقعیت جغرافیایی
اين زيستگاه در حد فاصل 49 درجه و 16 دقيقه تا 49 درجه و 33 دقيقه طول شرقي و 34 درجه و 15 دقيقه تا 34 درجه و 26 دقيقه عرض شمالي در منطقه اي با اقليم كوهستاني واقع شده كه در نوع خود كم نظير است و سرمايه هاي جانوري و گياهي ارزشمندي را در خود دارد.
شرایط اقلیمی
منطقه شكار ممنوع پلنگاب در پنج كيلومتري خنداب از ذخيره گاه هاي بكر منطقه است كه از سمت غرب به رودخانه شراء (قره چاي) و از سمت شرق به دشت فراهان منتهي مي شود و از نظر اقليمي داراي اقليم خشك و سرد است. حداقل و حداكثر دما بين منفي 31 و نيم تا 45 و 2 دهم درجه سلسيوس است. اين زيستگاه طبيعي داراي نوسانات ارتفاعي متفاوتي بوده و بيشترين سطح اين منطقه در طبقات ارتفاعي دو هزار و صد تا دو هزار و چهارصد قرار دارد. پلنگاب از نظر منابع آبي غني و داراي بيش از شصت چشمه و قنات است و متوسط بارندگي نيز ۳۱۴ ميليمتر است.
ارتفاعات منطقه
منطقه شکار ممنوع پلنگاب از مناطق صخره ای، کوهستانی، دامنه های پرشیب و مناطق هموار تشکیل یافته است و بلندترین نقاط در این زیستگاه، کوه بزکش با ارتفاع ۲۷۶۵ متر، کوه بابا حاضر با ارتفاع ۲۵۶۴ متر و کوه بیل گرد با ارتفاع ۲۵۳۵ متر است.
گونه های گیاهی
در اين منطقه تا كنون ۱۲۶ گونه گياهي از سی تيره گياهي شناسايي شده است كه حدود ده درصد فلور استان را شامل مي شود و از لحاظ جغرافياي گياهي به منطقه ايران و توراني تعلق دارد كه از نظر رويشگاهي و جوامع گياهي نيز داراي تنوع قابل توجهي بوده و گونه هاي مختلفي از انواع گياهان علفي، بوته اي، درختچه اي نيز در اين منطقه وجود دارد. درمنه، انواع گون ها، گرامینه ها، کلاه میرحسن، ورک، خارشتر، آویشن، کنگر، ریواس، باریجه، موسیر، اسپند، فرفیون و چوبک، گوشه ای از تنوع گیاهی ارزشمند این زیستگاه است.
گونه های حیات وحش
پلنگاب به دليل موقعيت خاص توپوگرافي، اقليم، غناي گياهي، برخورداري از صخره ها، تپه ماهورها و مراتع شامل تنوع زيست گاهي است. در اين منطقه ۲۷ گونه پستاندار شناسايي شده و گونه هاي جانوري شاخص منطقه شامل قوچ، ميش، شغال، گرگ، روباه، كفتار و تشتي مي باشد. در اين منطقه ۵۲ گونه پرنده از قبیل كبك، تيهو، باقرقره، كبوتر، قمري، عقاب و دليجه زندگی می کنند و انواع خزندگان مثل مارهاي سمي، لاك پشت، و مارمولك نيز به صورت پراكنده در اغلب مناطق ديده مي شود.
مشکلات عمده منطقه
در مجموع مشكل اصلي مناطق شكار ممنوع استعلام نشدن مجوزهايي است كه در حوزه فعاليت معدني صادر مي شود. در منطقه پلنگاب پاسگاه هاي محيط باني يا سر محيط باني وجود ندارد و نوع حفاظت به صورت گشت سيار است كه توسط اداره حفاظت از محيط زيست شهرستان خنداب انجام مي شود و بايد در دراز مدت دايره آن تقويت شود.
موقعیت مکانی
منطقه شکار ممنوع پلنگاب در ۵ کیلومتری شهر خنداب در استان مرکزی و در فاصله میان دو حوزه آبخیز تالاب میقان و رودخانه قره چای قرار دارد.
منابع:
yjc.ir
irna.ir
markazi.doe.ir
