وارد گذر پنجم بازار تاریخی اراک که می شوی، خانه ای به قدمت 100 سال چنان مقابلت رخ می نماید که ناخودآگاه وارد آن می شوی. بوی کهنگی، بوی آجرهای خام، بوی کاهگل و حتی بوی نان تازه را می توان براحتی از لابه لای خشت های این خانه استشمام کرد. خانه ای که تا 15 سال پیش، ساکنانی داشت، اینک تبدیل به مکانی برای حفظ و معرفی صنایع دستی ایران به نسل جدید شده است، نسلی که با آن دوران بسیار فاصله گرفته است.
درهای چوبی و قهوه ای رنگ خانه حسن پور رو به حیاطی باز می شوند که در نگاه اول درخت توت تنومندی درون آن خودنمایی می کند پله های قدیمی و بلند با سنگهایی قدیمی راهنمای خوبی هستند برای ورود به داخل ساختمان دو طبقه موزه حسن پور.
تاریخچه بنا
گر چه درباره بانی و سازنده اولیه بنا اطلاع دقیقی در دست نیست اما با توجه به ماده تاریخ " سنه 1335 " هجری قمری که در پیشانی نمای ضلع شمالی بنا نوشته شده است ، بنا در دوره احمد شاه قاجار احداث شده است . با توجه به بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته احداث خانه مذکور را به حاج علی مشیری ، از تاجران و بازرگانان فرش در سلطان آباد ( اراک امروزی ) نسبت می دهند . این بنا در ابتدا به عنوان محل شرکت فرش و بعدها به عنوان مدرسه ای با نام مدرسه مجیدی به محل تعلیم و تربیت اختصاص یافته است . مرحوم جواد حسن پور آخرین مالک بنای مورد بحث بوده که از آن به عنوان خانه مسکونی استفاده نموده است .
اثر تاریخی مذکور در سال 1374 توسط اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری از وراث آقای حسن پور خریداری و پس از انجام عملیات مرمت و بازسازی در سال 1382 به عنوان موزه صنایع دستی و هنرهای سنتی در مرکز استان مورد بهربرداری قرار گرفته است .
مشخصات ساختمان حسن پور:
خانه حسن پور همچون بناههای اولیه مسکونی شهر سلطان آباد ( اراک فعلی) بنایی است درون گرا با یک حیاط مرکزی و در سه جهت شرق ، غرب و شمال دارای اتاق هایی است که به سمت حیاط گشوده می شود . این بنا در زمینی به مساحت 600 متر مربع در دو طبقه احداث شده و طبقه همکف اتاقهای زمستان نشین و طبقه اول اتاقهای شاه نشین و تابستان نشین را شامل می شود. سازه اصلی بنا از خشت تشکیل شده و پی ها را به وسیله سنگهای بزرگ و دوغاب گل- آهک ساخته اند. نماسازی بنا با استفاده از آجر انجام پذیرفته و عمده تزئینات بنا را تزئینات کاشیکاری و آجرکاری تشکیل می دهد . بنا از سه سوی غرب، شرق و شمال دارای قسمت شبستان و اعیان نشین می باشد اما از طرف جنوب فاقد مثتحدثات است . در قسمت شبستانها اطاقهای مسکونی ، آشپزخانه ، انبار ، دستشویی و نانواخانه واقع شده و در آشپزخانه و انبار جایگاههایی مخصوص ذخیره انواع مواد غذایی وجود دارد . سراسر قسمت اعیان نشین از طریق دربها و گذرگاهها به یکدیگر راه دارند کف حیاط حدود یک ونیم متر از کف خیابان پایین تر بوده و اتاقها نور لازم را از حیاط می گیرند . مصالح به کار رفته در این ساختمان از سنگ آهک ، آجر ، خشت ،گل ، چوب تشکیل شده و تمامی نمای بیرونی ساختمان با آجر کاشی و اشکال اسلیمی آجری تزئین شده است .
بخش های مختلف موزه
1 – گالری خط و خطاطی : در این مجموعه آثار خوشنویسی و تذهیب هنرمندان معاصر نمایش داده شده است .
2 – گالری سفال، شیشه و سرامیک : در این بخش آثار مختلفی از انواع ظروف سفالی ، شیشه و سرامیک دیده می شود .
3 – گالری فرش و گلیم: در این بخش فرشهای منطقه ساروق که یکی از مناطق معروف فرش بافی در استان مرکزی است و همچنین گلیم نقش برجسته خمین و دیگر فرشها دیده می شود.
4 – گالری فلز و آثار حجمی : در این بخش آثار قلمزنی هنرمندان اراکی ، ملیله کاری زنجان ، ورشو و برنج بروجرد و دیگر آثار ساخته شده با فلز دیده می شود .این گالری نمایشگر هنر قلمزنی استادان بزرگی همچون استاد باباخانی است، این هنر سخت و ظریف که با قیر داغ و آب سرد سرو کار دارد و این چنین زیبا می درخشد.
5 – گالری آثار چوبی : آثار چوبی منبت و معرق عمده ترین اثار این بخش را تشکیل می دهند .
6- گالری منسوجات : در این بخش انواع البسه سنتی به نمایش گذاشته شده است. گالری ترمه دوزی و گالری معرف لباس های اصیل ایرانی همچون قشقایی و ... نمادی از طایفه های غیور ایرانی.
غزال های تراشیده شده بر روی چوب، تندیس هایی که نحوه کندن چاه در گذشته را نشان می دهند. آسیاب گندم و نحوه ی دستار کردن آن که حالا دیگر حتی نشانی از آنها نه تنها در شهر اراک بلکه شاید در هیچ جای ایران زمین وجود نداشته باشد فرصتی مناسب برای آشنایی با شغل های آبائی و اجدادی است.
معرفی شغل پنبه زنی و قالی بافی سنتی به وسیله هنر دست و مجسمه سازی در این موزه فرصت مناسبی است برای آشنایی نسل جدید با گذشته نه چندان دور پدران و مادران است. فرصتی مناسب برای آشنایی با شغل های آبائی و اجدادیشان.
کمی آن طرف تر که می روی باز هم هنر دست و مجسمه سازی به زیبایی کلبه ی باصفای روستایی با آن تنور داغ و بوی نان تازه با ایوانی ساده و بی آلایش که براحتی می توانی صدای مرغ و خروس های آن را هم بشنوی و بند رختی که امروزه با ابزار جدید کمتر مورد استفاده واقع می شود.
موزه ی حسن پور این فرصت را به هر کسی که می خواهد سری به گذشته هایش بزند می دهد تا با سفر به این موزه با هویت خویش بیش از پیش آشنا شود و به اینکه یک ایرانی است بیشتر از هر زمانی به خویش ببالد.
موقعیت مکان:
این خانه در بافت تاریخی اراک و مجموعه بازار درگذار سپهداری به فاصله 5 متری از گذر اصلی مجموعه بازار واقع شده به طور یکه از منزل مذکور می توان به قدیمی ترین مدرسه و مسجد شهر یعنی مدرسه سپهداری و نیز به قدیمی ترین حمام به نام حمام چهارسوق و سایر نقاط بازار مانند قدیمی ترین بانک ( بانک ملی ) دسترسی پیدا کرد .
منابع
میراث فرهنگی استان مرکزی
mehrnews.com
fa.wikipedia.org
tishineh.com
