غار کوگان که آثار بدست آمده تاریخ اثر دوره های تاریخی متفاوتی را از هزاره اول ق.م تا دوره اسلامی را نشان می دهد از جاذبه های تاریخی استان لرستان و شهرستان پلدختر است. این غار در دوره اشکانیان به قصد نیایش ساکنان قلعه کوگان روی کوه مورد استفاده قرار گرفته و مسیر آن نیز به صورت دستکند ساخته شده است. غار دستکند به شکل مربع و کاملا منظم ساخته شده است. ورودی غار بصورت چهار گوش در اندازه ۲.۵۰ در ۲.۲۰ متر است و رو به شمال باز می شود. غار شامل دو طبقه است: طبقه اول از چهار اتاق و فضاهای مرتبط به هم تشکیل شده است. طبقه دوم غار حدوداً سه متر بالاتر از کف قسمت اول غار ساخته شده است. مساحت كلي فضاهاي تعبيه شده غار حدود ۲۸۱ متر مربع است. از نكات قابل تأمل در اين غار مخازن آب در داخل اتاقهاست.
موقعیت جغرافیایی غار عبارت است از ۴۸ درجه و ۱۵ دقیقه و ۴۴ ثانیه طول شرقی و ۳۳ درجه و ۱۴ دقیقه و ۲۱ ثانیه عرض شمالی و در ارتفاع ۱۷۵۹ متری از سطح دریا قرار گرفته است. غار در دره ای تنگ با دیواره ای عمودی از نوع ناودیس های فشرده که جنس دیواره های کوهستانی آن از سنگ آهک آسماری تشکیل شده، ساخته شده است. غار، به صورت دستکند در دو طبقه ایجاد شده که روزنه های کوچک و بزرگ آن از دور نظر را به خود جلب می کنند. این ویژگی به همراه پلکان جدید که راه دسترسی به درون غار را امکان پذیر می کنند، راهنمای مناسبی برای یافتن محل غار به شمار می آید. غار کوگان در یک محیط کاملاً کوهستانی و مرتفع قرار گرفته و موقعیت عالی برای نظارت و کنترل دره پایین دست دارد. دهانه غار در حدود شصت متر بالاتر از کف دره واقع شده و رو به شمال است. پنجره های غار، ناظر کوهستان مرتفع روبرو جریان رودخانه است که از کف تنگ دره آن عبور می کند. در سال 1981 ژان ژاک دومورگان فرانسوی که معمار هم بود این غار را شناسایی و به جهانیان معرفی کرد. به استناد کشف سکه های دوران اشکانی در اطراف غار، احتمال می رود که غار مکان مربوط به پیروان آیین مهر باشد. احمد پرویز نیز در کتاب خود، معماری صخره ای و قلعه کوگان را منطقه ای حاکم نشین معرفی می کند و برای نخستین بار به سفال های پارتی در کنار سفال های اسلامی مربوط به قرون پنجم تا هفتم هجری قمری در قلعه کوگان اشاره کرده است. این غار شگفت انگیز دارای حمام و سرویس بهداشتی نیز بوده و فضاهای آنها در غار موجود است. جالب توجه است که بنای معروف و چشمگیر کاروانسرای چمشک در شرق بزرگراه قرار گرفته و روشن است که مکان یابی جهت ساخت و استقرار این کاروانسرا ارتباط تنگاتنگی با یک راه قدیمی دارد.
مسیر دسترسی
دسترسی به این غار از طریق شهر خرم آباد به سمت آزاد راه جنوب (خرم آباد-پل زال) با طی ۳۵ کیلومتر و رسیدن به کاروانسرای پشت تنگ چمشک و از آنجا با عبور از جادۀ فرعی به سمت غار و روستای کوگان (سه کیلومتر) امکانپذیر است. در حال حاضر، آزاد راه خرم‌آباد-خوزستان از شش کیلومتری غرب روستا می گذرد. همچنین برای رسیدن به غار، جاده ای در امتداد رودخانه به سمت شرق می رود که پس از طی ۱۵۰ متر به غار کوگان می رسد.
منابع:
- میراث فرهنگی لرستان
- fa.wikipedia.org
- khabaronline.ir
- isna.ir
- ngdir.ir
- civilica.com
