دریاچه گهر یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستانی خاورمیانه و از مهمترین دریاچه‌های آب شیرین ایران است که در ۱۲۱ کیلومتری شرق استان لرستان به مرکزیت خرم‌آباد و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر درود بین بخش زز و ماهرو الیگودرز و بخش مرکزی درود در ارتفاع ۲۳۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد. دریاچه گهر با مختصات جغرافیایی 33.306053,49.282089 همچون نگینی بر تارک اشترانکوه می‌درخشد و شامل ۲ بخش به نامهای گهر بزرگ (کله گهر) و گهر کوچک می باشد.
دریاچه گهر بزرگ
مساحت سطح آبی این دریاچه در حدود ۱۰۰ هکتار و متوسط عمق آن ۲۸ متر و عرض آن بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ متر و طول آن ۱۵۰۰ متر است. میزان بارش سالانه در منطقه بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلیمتر است که بیشتر به صورت برف می باشد. در سال های پربرف سطح دریاچه یخ بسته و مناظر زیبا و بدیعی را برای علاقمندان به طبیعت و گردشگران خلق می کند.
دریاچه گهر کوچک
در فاصله حدود ۲ کیلومتر تا کله گهر فاصله دارد و وسعت تقریبی آن حدود ۵ هکتار است. این دریاچه عمقی باتلاقی دارد که متوسط آن کمتر از ۲ متر می باشد.
چگونگی شکل گیری دریاچه گهر
به احتمال زیاد بر اثر وقوع زمین لرزه ای شدید بوده است. در واقع این دریاچه به واسطه بسته شدن دره توسط یک ریزش عظیم تشکیل گردیده است. دریاچه کوهستانی گهر بر روی گسل امروزی زاگرس بخش درود قرار دارد. در سال ۱۳۴۰ سرپرست وقت اداره محیط بانی و شکاربانی لرستان مرحوم سرهنگ جشنیان تعدادی ماهی سیاه بومی را از رودخانه های اطراف صید و در دریاچه گهر بزرگ رها کرد و پس از آن در سال ۱۳۵۲ حدود بیست هزار قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان و خال قرمز به وسیله هواپیما در دریاچه ریخته شد که ازدیاد نسل کردند و ظاهرا اینگونه ها تا دریاچه کوچک و چم چیر نیز رفته اند. کف دریاچه بستر سنگی داردو آب دریاچه شفاف و عاری از هرگونه تیرگی و بسیار زیباست که به علت بازتابش نور و شکست آن دریاچه برنگ فیروزه ای جلوه می کند. آب اصلی تامین کننده دریاچه چشمه های زیرزمینی و رودخانه ورودی آن یعنی تاپله است که دارای آبی بسیار خنک و رنگی شفاف و بلورین با بستری مملو از سنگ ریزه یا قلوه سنگ است که بدون افت و با کمی شتاب وارد دریاچه کوچک می شود و پس از طی مسافتی کوتاه وارد دریاچه گهر می گردد.
پوشش گیاهی
شامل گونه های بلوط ارس یا سرو کوهی، بید، بادام وحشی، بنه یا پسته وحشی، گلابی وحشی، گردو، انجیر، زبان گنجشک، زالزالک، ارژن، گون، درمنه، آویشن، سریش، لاله های واژگون، گل شقایق، کلاه میرحسین، پونه، موسیر و ...می باشد.
حیات وحش
دریاچه گهر زیستگاه مناسبی برای آبزیان و دیگر حیوانات وحشی است. منطقه حفاظت شده اشترانکوه با حیات وحش متنوع شامل حیواناتی از قبیل کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، خرس قهوه ای، گرگ، روباه، گراز، خرگوش، انواع پرندگان مانند عقاب طلایی، هما، کرکس، دلیجه، کبک، تیهو، کوکو، شاهین، زرد پره سرسیاه، سار، دم جنبانک ابلق، سهره پیشانی سرخ، سهره طلایی و آبزیانی مانند ماهی قزل آلای رنگین کمان و خال قرمز، لاک پشت، قورباغه و ...می باشد.
تاریخچه
اغلب اروپائیان و سیاحان این دریاچه را به نام دریاچه ایران می شناسند که این شناخت حاصل معرفی یک زن انگلیسی بنام ایزابلالوسی بیشوپ است که در سال ۱۸۹۰ میلادی توانست مدت سه ماه در این منطقه تحقیق کرده و هزار کیلومتر راهپیمایی کند ولی باتوجه به اسناد معتبر تاریخی اولین کسی که موفق به کشف دریاچه گهر شد یک زمین‌شناس اتریشی به نام (آ-رودلر) بود که در سال ۱۸۸۸ میلادی موفق شد نام خود را به عنوان کاشف دریاچه گهر در تاریخ ماندگار کند. وی در هنگام کشف این دریاچه از دورود حرکت کرده بود. اولین و قدیمی‌ترین تصویر مستند تهیه شده از این دریاچه نیز در سال ۱۸۹۱ میلادی گرفته شده است که به یک سیاح فرانسوی بنام ژان ژاک دومرگان تعلق دارد.
مسیر دسترسی به دریاچه گهر
دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای درود، الیگودرز و ازنا امکانپذیر است. آسان ترین راه برای دسترسی به این دریاچه از مسیر شهرستان درود است. کوهنوردانی که به قله های اشترانکوه صعود می کنند معمولا برای رسیدن به گهر از مسیر روستای طیان حرکت می کنند. برای رفتن از مسیر طیان می توان از راه آهن تهران جنوب استفاده کرد و در ایستگاه دربند بعد از ایستگاه ازنا از قطار پیاده شد. از شهر درود تا چشمه خیه (خرم) یا چشمه گهر حدود ۱۷ کیلومتر جاده آسفالته و از چشمه خیه تا گهر ۱۸ کیلومتر مسافت مالرو است. کسانی هم که مایل باشند می توانند از چهارپایانی استفاده کنند که توسط افراد بومی کرایه داده میشوند ولی بسیار گران است. (قابل ذکر است که از سمت دورود بالغ بر پنج ساعت پیاده روی دارد.) از مسیر درود، تا پارکینگ آسفالت و نگهبان هم هست ولی مسیرش حدود ۶ ساعت طول میکشد. این مسیر را تنهایی و با ماشین نامناسب فراموش نمایید. در کل، غیر از مسیر غربی دو مسیر دیگر برای رسیدن به دریاچه گهر وجود دارد که یکی اشترانکوه هست و دیگری مسیر شرقی است. مسیر شرقی بر خلاف مسیر غربی دارای شیب ملایم و آسان تر و مناظر زیبایی هست و چون تبلیغ نشده بکرتر باقی مانده است. فقط می توان گفت رسیدن به این دریاچه از تمام مسیرها برای کسانیکه مایل نیستند زیاد پیاده روی کنند یا از مسیرهای ناهموار عبور کنند، دشوار است.
رعایت توصیه های زیست محیطی
- با توجه به فرسایش شدید منطقه و اهمیت پوشش گیاهی در جلوگیری از فرسایش خاک و غنی سازی منابع آبی، از بوته کنی، قطع درختان و شکستن شاخه ها، چیدن گلها و ایجاد معابر جدید خودداری نمایید.
- از روشن کردن آتش در منطقه جدا خودداری نموده، از وسایل گازسوز مسافرتی مشابه آن استفاده نمایید و محل استقرار آن را به دور از تنه و شاخ و برگ درختان قرار دهید.
- زباله و مواد تجزیه ناپذیر و دیرپذیر مانند انواع پلاستیک، قوطی فلزی، شیشه و ... را جمع آوری و در کیسه‌های زباله مناسب قرار داده و به ایستگاه مربوطه تحویل نمایید.
- جهت شستن ظروف و البسه از مکانهای پیش بینی شده و پایین دست دریاچه استفاده نمایید.
- از صید، شکار، آزار و اذیت پرندگان، حشرات و سایر موجودات زنده در منطقه جدا خودداری نمایید. صید ماهی صرفا به وسیله تک قلاب و با اخذ پروانه صید از واحد محیط زیست مستقر در دریاچه مجاز میباشد.
- حمل هرگونه سلاح در منطقه ممنوع است.
- جهت هماهنگی هرچه بیشتر قبل از برپایی چادر و استقرار در محل خود را به مدیریت دریاچه معرفی نمایید.
- چادرهای خود را در محل های تعیین شده مستقر و از برپا کردن چادر و اقامت شبانه در بالا دست دریاچه خودداریی نمایید.
- از ترددهای شبانه در بالا دست دریاچه خودداری نمایید.
- شنا کردن در دریاچه ممنوع است.
- در صورت بروز هرگونه مشکلی، بلافاصله موضوع را به نیروی انتظامی و ماموران حفاظت محیط زیست مستقر در منطقه اطلاع دهید.
منابع:
- اداره حفاظت از محیط زیست استان لرستان
- میراث فرهنگی استان لرستان
- fa.wikipedia.org
- siahposh.blogfa.com
- traveller.blogfa.com
