گرداب سنگی بنایی دایره ای شکل است که به دور چشمه ای با استفاده از سنگ و ساروج (آهک و گچ) ساخته شده تا آب خارج شده از چشمه را ساماندهی کرده و سپس از طریق کانال، آب چشمه را به نقاط مختلف شهر باستانی شاپورخواست انتقال دهد. مصالح بکار رفته در این بنا در ساختمان پل شاپوری و خرابه های شهر شاپورخواست استان لرستان نیز قابل مشاهده است.
چشمه گرداب سنگی تقریباً در تمام ایام سال آب دارد. قطر این بنا که ۱۸ متر است با محیطی بالغ بر ۲۵۶ متر مربع و پهنای ۳ متر، از کف چشمه تا ۱۸ متر ارتفاع دارد. بنای گرداب سنگی دارای دریچه به ابعاد ۹۰×۱۶۰ است که کشو مانند بسته می شده و آب را به جوی کناره غربی گرداب سرازیر می کرده است.
چشمه ای که گرداب سنگی از آن تغذیه می کند، از اواسط زمستان تا اواسط تابستان پرآب و در سایر مواقع خشک و خاموش است. آبدهی این چشمه ۱۷۰ لیتر در ثانیه است که این میزان در اوایل فصل بهار افزایش می یابد. افزایش و سرریز شدن آب این چشمه از طریق کانال های ساخته شده و جداول طراحی شده در شهر خرم آباد، آب آن را به درون رودخانه شهر سرازیر می کند.
افزایش بارندگی در بهار باعث می شود که آب این چشمه به بیشترین میزان خروجی خود رسیده و سرریز آب آن به خیابان های اطراف، صحنه هایی ناب و زیبا از این جلوه خدادادی دارد.
موقعیت مکانی
گرداب سنگی در مرکز شهر خرم آباد و در میان بافت قدیمی شهر، در خیابان هفده شهریور (پایین تر از میدان تختی) واقع شده است.
منابع:
yjc.ir
yaftenews.ir
fa.wikipedia.org
