قزوین از شهرهای توسعه یافته ایران است که قدمتی طولانی دارد. قدمت این شهر با توجه به کشفیات باستان شناسی به پیش از اسلام باز می گردد. در زمان شاه طهماسب صفوی این شهر به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد و از این زمان قزوین به محل تجمع دولتمردان، علما، اندیشمندان و صاحبان حرفه و فن و هنر تبدیل شد. در این شهر تاریخی آثار و بقایای به‌جا مانده از دوران مختلف صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه وجود دارد که امروزه این شهر را به یکی از مهم ترین قطب های گردشگری ایران تبدیل کرده است. عمارت شهرداری قزوین نیز یکی از همین عمارت های تاریخی است که از آن به عنوان یکی از اولین شهرداری های ایران یاد می کنند.
عمارت شهرداری قزوین از قدیمی ترین عمارت های شهرداری است که از سال ۱۳۰۶ شهرداری قزوین درآن مستقر شده است. مجموعه شهرداری قزوین یا موزه بلدیه کنونی قبل از جنگ جهانی اول توسط شرکت روسی «شوسه» که راه سوشه از قزوین به تهران را راه اندازی کرد، احداث شد و متعلق به این شرکت بوده است. آ‌نها این مجموعه را گسترش داده و با ایجاد منبع آب و کلیسای کانتور که کوچکترین کلیسا در نوع خود محسوب می شود، همچنین استفاده از عمارت شهرداری به عنوان باشگاه در این منطقه از قزوین زندگی می کردند. اما بعد از جنگ موظف به دادن غرامت به ایران شدند و این مجموعه تحویل بلدیه قزوین شد.
این عمارت پس از مرمت به موزه بلدیه تغییر کاربری داد، از آثاری که در این موزه به نمایش گذاشته شده است می توان به زین اسب، دستگاه تایپ و رادیوگرام صدرالعلما (اولین شهردار قزوین)، مکاتبات اداری، نامه های ارسال شده توسط مردم، بیش از ۲۰۰۰ سند از حوزه های شهرداری و نیز اسنادی در خصوص شرکت های زیر مجموعه شهرداری همچون شرکت آب و برق، در معرض دید قرار داده شده اند. این عمارت که در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۵۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، به تازگی مرمت گردیده و تبدیل به موزه بلدیه (شهرداری) شده است. متاسفانه بازدید از داخل این بنا فقط در ایام نوروز امکان پذیر است.
تاریخچه و رویدادها
در سال ۱۲۷۱ه.ش امتیاز ساخت راه انزلی به قزوین از طرف ناصرالدین شاه به شرکت روسی «بیمه و حمل و نقل» داده شد. شرکت روسی با آغاز کار اقدام به ساخت مجموعه بناهایی برای خود در محوطه خوش آب وهوای شمال شرقی شهر قزوین (محله پنبه ریسه) کرد که به «کانتور» که در زبان روسی به معنای دفتر کار و اداره است؛ مشهور شد. از جمله این بناها، عمارت لاله زار (ساختمان بلدیه یا همان شهرداری کنونی) می باشد. این ساختمان را به عنوان تماشاخانه (سالن تئاتر و سینما) در قزوین احداث کردند تا مورد استفاده کارکنان خود که در تأسیسات ساخت راه شوسه کار می کردند، قرار گیرد.
بدنبال انقلاب کمونیستی در سال ۱۹۱۷ میلادی و لغو امتیازهای استعماری، اتباع روس از ایران خارج شدند. با ترک روس ها، محوطه کانتور (مجموعه بناهای ساخته شده توسط روس ها) به دست انگلیسی ها افتاد که به بهانه دفع کمونیسم وارد قزوین شده بودند. پس از اتفاقات سوم اسفند ۱۲۹۹ خورشیدی که به کودتای سیاه نیز مشهور است؛ انگلیسی ها ایران را ترک کرده و قسمتی از محوطه کانتور، محل استقرار نیروهای امنیه (ژاندارمری) قرار گرفت.
براساس مصوبات جلسه هیئت وزیران در شانزدهم خرداد سال ۱۳۰۶، عمارت لاله زار به عنوان مدرسه دولتی به وزارت فرهنگ و معارف تحویل داده شد، ولی در ششم شهریور همان سال به دنبال سفر رضا شاه به قزوین و اقامت او در مجموعه لاله زار؛ دستور وی مبنی براختصاص این بنا به بلدیه، باعث شد سه روز بعد از این دستور، بلدیه قفل عمارت لاله زار را شکسته و عمارت را تصرف کند و بعدها فضای اطراف کلیسای کانتور در اختیار اداره فرهنگ و معارف قرار گرفت.
معماری
اين بنا توسط قواي روس در زمان جنگ جهاني دوم به منظور تالار اجتماعات هنري ساخته شد. ورودي بنا بلند تر از کف حياط است و دارای شش ستون در ایوان جنوبی است که در حد فاصل ستون ها، پایه های سنگی چهارگوش تعبیه شده که به جای گلدان استفاده می شود. این ستون های استوانه ای سرستون هایی زینتی با شکل حلزون و گل دارند و حامل سقف بنا هستند. چهار مناره کوتاه آجری به صورت مکعب در بالای پیشانی ساختمان که تزییناتی از گچ روکار و آجرکاری به سبک گره چینی دارد با طاق تزیینی همراه شده است. در و پنجره های جنوبی، شرقی و غربی ساختمان، قابی تزیینی به شکل طاق یا قوس و شیشه های رنگی دارند. چند اتاق بزرگ و کوچک و یک سالن تقریبا“ دویست متری با تزیینات گچبری مختصری در سقف از ویژگی های دیگر این عمارت است. اطاق ورودي که از ايوان منشعب مي شود ساده و مربع شکل است و داراي کفي با کاشي هايي به رنگ سياه و سفيد و سقفي ساده و تخت است. اصلي ترين بخش ساختمان اتاق مستطيل شکل است که در اين مکان جلسات شهرداري قزوين برگزار مي شود.
منابع:
- شهرداری قزوین
- fa.wikipedia.org
- dictionary.abadis.ir
- fodasun.com
- saat24.news
