تنگ بلاغی در جنوب مجموعه میراث جهانی پاسارگاد قرار دارد و دارای طول تقریبی ۱۸کیلومتر(جنوب غربی–شمال شرقی) و عرض بین ۵۰۰ متر تا ۱۰ کیلومتر (جنوب شرقی-شمال غربی) از ابتدای تنگ در شمال تا تپه رحمت آباد در جنوب است ولی این پهنا قابل عبور نیست زیرا رودخانه پلوار یا سیوند و درختان انبوه و جنگلی اطراف رود عبور را مشکل کرده و تنها از کمر کوه که دارای راه باریکی است می توان گذشت. در داخل تنگ بلاغی رودخانه سیوند یا بلاغی می گذرد و همین امر باعث سرسبزی آن شده است. وجود رودخانه دائمی باعث توجه جوامع انسانی از زمانهای دور تا کنون به این دره شده است. گفتنی است که پوشش گیاهی تنگ بلاغی غالباً جنگلی و پوشیده از درختان بنه یا پسته وحشی و بادام کوهی بوده و در حاشیه رودخانه نیز درختان بید قرار داشته اند. تنگ بلاغی به موازات تنگ سعادت آباد قرارگرفته ولی همانقدر که تنگ سعادت آباد خشک می باشد این تنگ با صفا و پر درخت است. در آغاز تنگ در دامنه کوه راه باریکی به پهنای یک و نیم متر و به درازای حدود ۲۰۰ متر در سنگ کوه تراشیده شده که جالب و حائز اهمیت است و آثار آن می رساند که مربوط به دورانهای خیلی دور می باشد. برحسب نیاز به رفت و آمد بسیار، دیوار گذرگاه سنگی را از بالا تراش داده و در بعضی جاها از یک متر تا ده متر پهنا داده اند. در وسط تنگ پایه های پلی دیده می شود که برای گذر از این سوی آب به سوی دیگر در قدیم الایام ساخته بودند. و بدون شک در دوران شاهنشاهی هخامنشی و قرنها پس از آن راه مواصلاتی تخت جمشید و نقش رستم و استخر به پاسارگاد از همین طریق بوده و از این شهر به سوی هگمتانه می رفتند.
اهمیت تاریخی
تنگ بلاغی در دوران پادشاهی هخامنشیان در مسیر راه شاهی یا جادهٔ سلطنتی قرار داشته است. این شاهراه نخستین جاده بین المللی شناخته شده جهان است. راه شاهی پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش و دیگر مناطق شاهنشاهی هخامنشی پیوند می داده است که به نوبه خود جدا از سایر آثار و کشفیات دیگر، یک اثر باستانی مهم در منطقه بشمار می آید. این مسیر به فرمان داریوش هخامنشی بنا گردید و از سارد پایتخت لیدی آغاز شد و پس از اینکه پاسارگاد را به تخت جمشید پایتخت هخامنشیان متصل کرد، به شوش کشیده و از همان زمان به نام راه شاهی معروف شد.
بر اساس بررسی های صورت گرفته در تنگ بلاغی ، بیش از ۱۷۰ محوطه باستانی در کل این تنگ هخامنشی شناسایی شده است. تاریخچه مطالعات باستان شناسی در تنگ بلاغی اگرچه به حدود ۱۰۰ سال قبل می رسد ولی تمام مطالعات و بررسیهای صورت گرفته، محدود به یکی از قسمتهای کنده کاریهای راه شاهی موسوم به دختر بر و چند گور توده سنگی یاخرفت خانه متعلق به دوره اشکانی بوده است. در سال 2005 میلادی در پی اکتشافات گروههای باستان شناسی از ایران، آلمان، استرالیا، ایتالیا، فرانسه، ژاپن، لهستان و هلند اطلاعات جدید و قابل توجهی بدست آمد. برپایه اطلاعات جدید به دست آمده، تنگ بلاغی تنها یک گذرگاه کوهستانی نبوده بلکه در دوره های گوناگون زندگی بشر از رونق بسیاری برخوردار بوده است. در این محل آثاری از دوره های پارینه سنگی، نوسنگی، ایلامی ، هخامنشی، اشکانی و ساسانی و اوایل دورهٔ اسلامی بدست آمده است. کهن ترین آثار کشف شده دراین محل، متعلق به ۷۵۰۰ سال پیش است. در پی کشف تکه هایی از لوله به قطر حدوداً ۳۰ سانتی متر و به رنگ خاکستری مربوط به دوران شاهنشاهی هخامنشیان، نظر باستان شناسان مبنی بر اینکه این منطقه تنها شامل یک روستای کوچک بوده، تغییر کرده و اکنون باور بر این است که این منطقه یک شهر باستانی بزرگ بوده است. به نظر باستان شناسان این لوله ها ممکن است برای انتقال فاضلاب یا آب مصرف می شده اند. در این محوطه باستانی یک کارگاه سفال سازی ۷۵۰۰ ساله نیز کشف گردید. سفالینه های زیادی مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی نیز کشف شده است. از جمله اشیاء نادری که پیدا شده کوزه ای متعلق به دوران شاهنشاهی هخامنشی است. این بزرگترین کوزه ای است که تا به حال در ایران یافت شده است. ارتفاع کوزه ۱۴۰ سانتی متر، قطر آن ۱۲۳ سانتیمتر و وزن آن ۱۲۰ کیلوگرم است. همچنین در این محوطه اسکلت کامل یک انسان نیز از زیر خاک بیرون آمده، که متعلق به دوران شاهنشاهی ساسانی است و متعلق به یک مرد بزرگسال بوده، که در حالت جنینی دفن شده است. در بررسی های باستانی آثاری شامل تپه های پیش از میلاد، کوره های ذوب فلز، غار و سکونتگاه های پیش از میلاد، دو گورستان دسته جمعی مربوط به دوران اشکانی و آثار دیگر نیز به دست آمده است.
منابع:
- sassanids.com
- fa.wikipedia.org
- persepolis.info
