قوچ لارستان از راسته زوج سمان (Artiodactyla) و از خانواده گاوسانان (Family: Bovidae) است که کوچک ترین نژاد گوسفند وحشی ایران و حتی دنیا به شمار می آید. لازم به ذکر است که کوچک بودن «قوچ لارستان» تا حدی متأثر از نوع تغذیه و محیط زندگی و حاصل تطابق و سازشی است که سالیان متمادی محیط گرم و خشک منطقه روی این حیوان به وجود آورده و کوچک بودن این حیوان در دنیا «به عنوان کوچک ترین قوچ وحشی» از این نقطه نظر قابل بررسی است. این گونه در منطقه لارستان فارس زندگی می کند و عده ای محدوده پراکندگی این قوچ را مناطقی از استان های فارس (قوچ شیراز را نیز شامل می شود)، بوشهر، هرمزگان، کرمان و بلوچستان می دانند. درحال حاضر منطقه حفاظت شده هرمود زاگرس شناخته شده ترین زیستگاه قوچ لارستان است. منطقه حفاظت شده “هرمود” از مناطق حفاظت شده مهم کشور به شمار می رود. این منطقه در قسمت منتهی علیه رشته کوههای زاگرس واقع شده است.
از مشخصات دیگر این قوچ، پیچش شاخ ها است که همانند «قوچ اوریال» به پایین و رو به جلو، ولی به مراتب کوچک تر، ظریف تر و روشن تر است. موهای پایین گردن و سینه در قوچ لارستان همانند «قوچ اصفهان» سیاه و کوتاه و همانند «قوچ ارمنی»، دارای دو لکه سفید در پهلوها است که به لکه زمینی یا آلاکمر شهرت دارد. این لکه زینتی در قوچ لارستان کم رنگتر از قوچ ارمنی است. دم قوچ لارستان حداکثر ۱۵ سانتی متر طول دارد. گوش های قوچ لارستان نسبت به بدن بزرگ تر بوده و رنگ پوستش نسبت به قوچ و میش های دیگر روشن تر است؛ به طوری که رنگ پوست آنها بیشتر به سفیدی می زند. از مواردی که تنها به این حیوان اختصاص دارد، خط باریک و نا‌مشخص قهوه ای رنگی است که از پشت دستها شروع می شود و از مرز سپیدی زیر شکم می گذرد و به پشت پاها و تهی گاه می رسد؛ به طوریکه زیر شکم و قسمت داخلی دست ها و پاها کاملا سفید رنگ و از بقیه نقاط بدن متمایز است.
در مورد اندازه «قوچ لارستان» می توان گفت در قسمت های منتهی الیه جنوبی منطقه لارستان به علت محیط گرم و خشک، این حیوان جثه ای کوچک دارد؛ در حالی که هرچه به منطقه بعد از خط ساحلی نزدیک شویم، درجه خلوص قوچ لارستان پایین می آید و جثه اش بزرگتر می شود. وزن متوسط قوچ لارستان ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم و در نوع ماده آن، ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم عنوان شده و ارتفاع متوسط قوچ ها از شانه خاکی تا زمین بین ۵۵ تا ۶۰ سانتی متر و طول بدن آنها ۱۲۰ سانتی متر است که در میش ها این اندازه ۵۰ تا ۵۵ سانتی متر و طول بدن در حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی متر است. جفتگیری در مناطق گرمسیر از اوایل پاییز و در مناطق سردسیر در اواخر پاییز صورت می گیرد و میش ها ترجیح می دهند با قوچی که شاخ های بلندتری دارد جفت گیری کنند. دوره بارداری حدود ۱۶۵ روز است و معمولا یک تا دو بره می زایند. بره ها در یک و نیم سالگی بالغ می شوند.
تهدیدات
یکی از مشکلات و تهدیدات تمامی حیات وحش استان به ویژه قوچ لارستان خشکسالی است که متأسفانه مشکلاتی را در تأمین علوفه و منابع آب برای این گونه از حیات وحش به وجود آورده است. تهدید دیگر ورود غیر مجاز دام به منطقه حفاظت شده به ویژه هرمود لارستان است که باعث ایجاد رقابت غذایی بین گونه ها شده است، علاوه بر این ورود دام موجب انتقال بیماری به گونه ها طی چند سال گذشته شده که به عنوان نمونه می توان به انتقال یک بیماری از دام به قوچ های لارستان در سال ۹۸ اشاره کرد که در این میان تعداد قابل توجهی از جمعیت قوچ ها در منطقه حفاظت شده به این بیماری مبتلا شده و تلف شدند. همچنین یکی از تهدیدات اساسی این گونه شکار غیرمجاز است که مشکلاتی را برای این گونه از حیات وحش به وجود آورده است.
منابع:
- kojaro.com
- khourshidlarestan.ir
- mehrnews.com
- tabiat.ir
