باغ دلگشا در بخش شمال شرقی شهر شیراز در ضلع جنوبی تنگ آب خان و در دامنه کوهستان قرار دارد. این باغ در کنار قنات ماریز سعدی و در منطقه دژی به نام کهندژ جای گرفته است و فاصله آن تا آرامگاه سعدی چند گامی بیشتر نیست.در تصاوير به جا مانده از جهانگردان اروپايي به اين باغ اشاره هاي فراوان شده است.
باغ دلگشا در دوره تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، درسمرقند باغی را به همین نام بنا کرد. اين باغ در دوره صفویه نیز بسیار نامور بوده و مورد توجه جهانگردان بود.
در فاصله دوره نادرشاه تا دودمان زندیه این باغ آسیب‌های فراوانی به خود دید و در زمان کریمخان زند باز آباد شد. در این باغ عمارت‌هایی مربوط به دوره قاجاریه دیده میشود.
عمارت باغ به شیوه معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است که از یک تالار با چهار شاه‌نشین شکل گرفته است. این عمارت دارای سه طبقه و یک ایوان با دو ستون است. ساخت این عمارت در دوره زندیه انجام گرفته است. این عمارت دارای آینه کاریهایی به همراه نقاشی‌های رنگ روغن با سقف‌هایی از چوب و گچبری‌هایی آراسته به نقش گل و بته است. اين عمارت دو در ورودی در دو سوی ساختمان و ایوانی در طبقه میانی و رو به استخر روبروی ساختمان دارد، ايوان و بارگاهی كه نشانگر روزگار شکوه باغ است.
عمارت این باغ نیز به شکل سه طبقه با دو ورودی در دو طرف و ایوانی در طبقه میانی که مشرف به استخر مقابل عمارت است، خبر از روزگار شکوه و عظمت باغ می‌دهد. طی چند سال گذشته این بنا چندین بار دستخوش حریق شده و به شکل مخروبه درآمده است.
در پیرامون ايوان نیز بر روی گچ، شعرهایی از شوریده به خط نستعليق نگاشته شده است، نخستین کلاه فرنگی در ایران نیز در اين باغ به ثبت رسيده است. روبروی ساختمان نیز حوض سنگی بزرگی جای گرفته است.
سراسر این باغ را درختان نارنج و اندکی پرتقال فرا گرفته است. این درختان از میانه‌های فروردین تا میانه‌های اردیبهشت به بار می‌نشینند و شکوفه‌های سفید و زیبای آنها بوی خوش دل‌انگیزی را در هوا می‌پراکند.
آبی که از چشمه قنات آرامگاه سعدی جاری است از این باغ می‌گذرد. این باغ هم اکنون در مالکیت شهرداری شیراز می‌باشد.
چرا باید از این مکان دیدن کرد؟
صفا وزیبایی ونظم این باغ با فواره های زیبایش بسیار دل انگیز است. آرامشی که بر این مکان حاکم است کمتر جایی میتوان تجربه کرد.
بویژه اینکه در چند قدمی آرامگاه سعدی واقع شده و براحتی میتوان از هردو مکان دیدن کرد.
منابع:
farschto.ir
zand.ac.ir
ostanefars.blogsky.com
fa.wikipedia.org
