شهر تاریخی ایزدخواست در شمال استان فارس و در بخش مرکزی شهرستان آباده قرار دارد. شهری که در طول تاریخ، شاهد سلسله های مختلفی بوده و یادگارهای بسیاری هم از دوره های مختلف تمدن ایران دارد. از قلعه و پل ایزدخواست گرفته تا کاروانسرا و خانه های قدیمی روستایی.
در این میان شاید قلعه نظامی ایزدخواست، یکی از دیدنی ترین بناهای این شهر باشد که در دوران ساسانیان ساخته شد تا با کمترین هزینه، بیشترین امکان تسلط بر دشمنان و برقراری امنیت شهر را برای حاکمان شهر فراهم کند. قلعه ای با معماری شگفت انگیز که می تواند نمونه منحصر به فردی از شهرسازی ساسانیان به شمار آید.
قلعه ایزدخواست از سه طرف به پرتگاه منتهی می شود. پرتگاه هایی که تقریبا عمود بر زمین قرار گرفته اند و ارتفاع آنها تا پانزده متر می رسد. همین مهم ترین دلیل سرخوردگی یورشیان در راه حمله به قلعه است که حتی با کمک ادوات جنگی هم نمی توانستند به قلعه راه پیدا کنند. دسترسی به این قلعه تنها از یک طرف ممکن بود که آن هم با حفر خندقی به ابعاد سی متر طول و چهار متر عرض و چهار متر عمق عملا امکان ناپذیر می شد.
دیدنی ترین بخش معماری این بنا، سکونت گاه هایی است که در قلعه ساخته شده اند. اتاقک هایی بدون حیاط که به صورت پلکانی، روی پشت بام یکدیگر ساخته شده اند و با استفاده از اضافی چوب سقف هایشان بالکن ایجاد کرده‌اند. دیوار این خانه ها در قسمت پایینی به صورت سنگ چین است که مانع از پوسیدگی خشت ها می شده و در بخش های بالا از خشت خام استفاده شده است.
در میان قلعه، آتشکده ای خواهید دید که عبادتگاه ساکنان این قلعه در روزگار پیش از اسلام به شمار می رفت و نشان می دهد که موبدان، اشرافیان و درباریان به این قلعه رفت و آمد داشته اند.
حدود دو قرن پیش، وقتی حمام قلعه تخریب شد، شخصی با هزینه سفر حج خود یک باب حمام به سبک حمام های دوره صفوی ساخت تا این قلعه صاحب یکی از زیباترین بناهای داخلی شود.
برای دیدن ایزدخواست، باید به استان فارس و شهرستان آباده سفر کنید و سراغ قلعه تاریخی و مخروبه این شهر را از محلی ها بگیرید. قلعه ایزدخواست در آخرین نقطه غربی آباده قرار گرفته است. جایی درست در 57 کیلومتری این شهر که به سمت اصفهان تمایل دارد اما متاسفانه با بی توجهی متولیان امر، این روزها بازمانده های آن هم تخریب شده و چیز زیادی از ویژگی های شگفت انگیز آن باقی نمانده است.
منابع:
میراث فرهنگی استان فارس
شهرداری آباده
tebyan.net
