این رود از بلندی های کوه بابا در ۴۰ کیلومتری غرب کابل از رشته کوه هندوکش در افغانستان سرچشمه می گیرد و پس از مسافت ۱٬۱۰۰ کیلومتر به دریاچهٔ هامون که دریاچه ای مشترک میان کشور افغانستان و کشور ایران است می ریزد. هیرمند شاهرگ حیاتی سیستان محسوب می شود و یکی از بزرگ ترین جریان های آبی جنوب آسیای مرکزی می باشد که سرچشمه آن آب چشمه سارهای کوه های بلند شمال غربی کابل می باشد و مسیری طولانی بالغ بر ۱۰۵۰ کیلومتر را طی می کند تا به سیستان و در نهایت به شهرستان نیمروز وارد می شود. در انتها به دو شاخه تقسیم شده و به رود افضل آباد در لورگ باغ می رسد که اولی به هیرمند و دومی به هامون سابوری منتهی می شود. هیرمند از جنوب باختری کابل پس از پیوستن به رودخانه دیگری به نام ارغنداب از جنوب باختری کابل گذشته و وارد دشت مارگو می شود. این رودخانه، در محل بند کمال خان واقع در خاک افغانستان تغییر مسیر داده و به شمال منحرف می گردد و در بند کهک واقع در ۳۶ کیلومتری جنوب خاوری زابل وارد دریاچه هامون می شود.
رودخانه هیرمند نقش اساسی در آبادانی بخش هایی از سرزمین های ایران و افغانستان دارد و فرهنگ و تاریخ مردمان دو کشور متاثر از این رودخانه است. افغانستان سرمنشأ آب کشورهای همسایه است و تقریبا از هیچ کشوری آب به افغانستان جریان ندارد، ولی از افغانستان به تمام کشورهای همسایه آب جریان دارد. سرچشمه رودخانه های بسیار مهمی مثل جیحون، پنجاب، سند، هیرمند، هریرود و مرغاب در افغانستان است. این کشور جز با ایران که آن هم فقط درباره رودخانه هیرمند است، با هیچ کشور دیگری قرارداد آبی ندارد. پس از آنکه افغانستان از ایران جدا شد، از ورود آب رود هیرمند به ایران جلوگیری کرد که بعد ها امیرعباس هویدا و موسی شفیق (نخست وزیر وقت افغانستان) قراردادی امضا کردند که طی آن مقرر شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب یعنی ۸۵۰ میلیون متر مکعب در سال به عنوان حقابه وارد سیستان و بلوچستان شود تا دریاچه هامون خشک نشود. از سال ۱۳۷۰ با کاهش نزولات جوی، دولت افغانستان میزان ورودی آب هیرمند را کاهش داد که این امر یکی از دلایل خشکی دریاچه هامون (هفتمین تالاب بین المللی جهان) و یک فاجعه زیست محیطی در منطقه شد.
منابع:
- top-travel.ir
- fa.wikipedia.org
- tabnak.ir
- alaedin.travel
- donya-e-eqtesad.com
