قلعه پسکوه سیستان و بلوچستان

یکی از بناهای قدیمی و تاریخی شهرستان سیب و سوران قلعه پسکوه می باشد که بنای ان به دوره اسلامی و صفویه برمی گردد و همچون دیگر قلعه های این شهرستان از دو قسمت حاکم نشین و عامه نشین تشکیل یافته است. قسمت حاکم نشین دارای دو طبقه بوده که در طبقه بالا  سالن هایی که محل برگزاری جلسات روزانه حاکم بوده احداث شده است. آشپزخانه و اتاق خواب و استراحت نیز در طبقه دوم قرار گرفته است. قسمت عامه نشین نیز در اطراف حاکم نشین قرار داشته است. قلعه بصورت زیگوراتی ساخته شده که کف را به صورت تپه در آورده اند و روی آن قلعه ساخته اند. درب خروجی قلعه در قسمت غربی قلعه واقع شده است، این قلعه دارای حصار بوده و دو دروازه درآن تعبیه شده و چاه آب شرب نیز در قلعه وجود داشته است، دیوارهای قلعه بیش از یک متر ضخامت داشته و همچون دیگر قسمت های قلعه از خشت خام و گل ساخته شده اند. زیربنای قلعه بیش از هزار متر برآورد شده است و پوشش سقفی نیز از تنه و شاخه های خرما می باشد. فرم و تزیینات خاص این اثر تاریخی از ویژگیهای این بنا می باشد که ضمن آنکه بر زیبایی آن افزوده برای شکست نور نیز کاربرد داشته است. داخل قلعه چاه آب وجود دارد پس از حفر چاه دور اطراف آن را تا بالای قلعه سنگ چینی نموده اند. ضلع جنوبی پایین قلعه دربی دارد که روبروی نخلستان است، این دروازه عمومی بود که به خانه های رعیت راه داشته است. دروازه اصلی قلعه رو به غرب است. در ضلع غربی اتاقهایی وجود دارد که خدمت گذاران حکمران در آن زند گی می کردند که درب آنها به طرف شرق باز است. اتاقها دارای تاقچه های کوچک و دیواره های نسبتاً کلفت هستند و آثار آنها هنوز باقی مانده است. طبقه بالا چند اتاق خواب و پذیرایی، آشپزخانه، حمام، دستشویی، اتاق دیوان (مجلس ) شب نشینی، اتاق رقص و آواز، انبار همچنین یک تنور در ضلع شمال غربی داشته است. طویله و آخور اسب و الاغ های حکمران در ضلع شرقی پایین قلعه  قرار داشتند.

برخی ساخت و معماری بنای این قلعه را به ملانظر محمد ملازهی نسبت می دهند و برخی دیگر می گویند توسط محمد شاه اول از طایفه میرمرادزهی بنا شده است. پایه گذاری قلعه زمانی بود که کاروانهایی از سند، هندوستان و پاکستان به طرف مکران غربی و سرحد می رفتند، مسیر رفت و برگشت آنها از بین  دو رشته کوه بیرک و پهره می گذشت که اطراف آن چشمه (جمگ گونان) و درختان تنومند بنه وجود داشتند و این چشمه بعدها بنام کهن گونان معروف شد که ساکنان بومی کوه بیرک و پهره به این منطقه روی اوردند و چادر زدند و سکنی گزیدند. این قلعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

منابع:

• فرمانداری سیب و سوران
• fa.wikipedia.org
• matincfz.blogfa.com