بی تردید بدون سفر به سیستان و بلوچستان درک درستی از این سرزمین صد گنج با مناظر طبیعی و آثار دست نخورده تاریخی نخواهیم داشت، بسیاری از مردم ایران و جهان این استان را با نام شهر سوخته می شناسند اما در جنوب سیستان و بلوچستان و در حاشیه رودخانه همیشه خروشان سرباز نقوشی وجود دارد که بیش از دو برابر شهر سوخته قدمت دارد. سنگ نگاره های سرباز را باید قدیمی ترین آثار تاریخی سیستان و بلوچستان دانست که با قدمتی بیش از یازده هزار سال، همچون آینه ای تمام نما، زندگی و فرهنگ مردمانی که هزاران سال قبل در این منطقه زندگی می کردند را به نمایش گذاشته است.
سنگ نگاره ها یا نقاشی های صخره ای را می توان یکی از کهن ترین آثار تاریخی و هنری بشریت دانست که از هزاران سال قبل تا به امروز به جا مانده و بیانگر شرح حال و زندگی مردمان آن دوره بوده و هر یک در دل خود داستانی تلخ یا شیرین را جای داده است. سنگ نگاره های سرباز در جنوب سیستان و بلوچستان نیز همانند دیگر آثار تاریخی به جای مانده از گذشتگان، میراثی کهن برای شناخت باورها و فرهنگ مردم منطقه بلوچستان هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده سنگ نگاره ها یا هنرهای صخره ای کهن ترین آثار تاریخی و هنری بجا مانده از بشر هستند. به تعبیری بستر بوجود آمدن حروف رمزی، خط، تبادل پیام، زبان، تاریخ، اسطوره ها، هنر و فرهنگ از سنگ نگاره ها آغاز شده و از بهترین ابزارهای رمزگشایی ماقبل تاریخ هستند.
بسیاری از این نقوش با نقوش کشف شده در شهرهای تربت، خضدار و پنجگور پاکستان یکسان هستند که این موضوع نشان از مشترکات و باورهای یکسان فرهنگی مردم این مناطق دارد. نقش بز کوهی یکی از فراوان ترین نقوش تکرار شده در این سنگ نگاره هاست ، این نقش که برگرفته از کهن ترین اسطوره ایران باستان است، در وسایل مکشوفه از شهر سوخته منطقه سیستان نیز قابل رویت است. در این آثار سنگی تصاویری از انسان در حالات مختلف نیز به چشم می خورد. تصویر حیواناتی مانند سگ سانان، گربه سانان و اسب های اهلی و وحشی و صحنه های مختلفی از شکار نیز در این سنگ نگاره ها ترسیم شده است.آثار سنگی و سنگ نگاره ها از جذاب ترین عوامل در جذب توریست و گردشگر هستند.
اوایل زمستان ۱۳۹۳ رئیس میراث فرهنگی وقت شهرستان سرباز از کشف و شناسایی بیش از۱۰۰ نوع سنگ نگاره با شکل ها و طرح های مختلفی با قدمتی بیش از یازده هزار سال در حاشیه دره سرسبز سرباز خبر داد، خبری که در مدتی کوتاه موجب هجوم سیل عظیمی از دوست داران آثار باستانی و مردم شهرستان به منطقه کجوم شد. اما اینک پس از گذشت چند سال از شناسایی و کشف این سنگ نگاره های بی نظیر و دست نخورده، شاهد تخریب برخی از آنها توسط عده ای از افراد بی اطلاع از فرهنگ و تمدن بشری هستیم که لزوم توجه به محافظت از این آثار بکر را دو چندان می کند.
موقعیت مکانی
سنگ نگاره های کجوم در مسیر ایرانشهر- سرباز- چابهار و در ۴۵ کیلومتری شهر راسک و در حاشیه مشرف به دره سرباز قرار دارد. سنگ نگاره های شهرستان سرباز نمادی از هویت مردم این دیار محسوب می شوند و قرار گیری آنها در حاشیه رودخانه زیبا و همیشه جاری سرباز، یک موزه طبیعی در این منطقه ایجاد کرده است.
منابع:
- dana.ir
- iribnews.ir
- pana.ir
