روستای قلعه نو که قدمتی دیرینه دارد بر روی تپه‌ای بنا شده است. قرار گرفتن روستا روی تپه سبب شده نام روستا به قلعه مشهور شود. برخی روستا را متعلق به ۱۲۰۰ سال پیش می دانند. ساکنان این روستا مدت ها پیش ساکن روستایی در نزدیکی آن بوده اند که امروزه با نام قلعه کهنه از آن یاد می شود. صد در صد معماری منازل قلعه نو قدیمی و از خشت و گل ساخته شده و با همان سبک ویژگی خود را حفظ کرده است. معماری در سیستان برگرفته از شرایط اقلیمی این منطقه است بطوری که بیشتر منازل آن از مصالح سنتی شامل آب، گل و خشت ساخته شده و امروزه نیز تنها در ساخت منازل ۴۰ درصد از روستاهای سیستان این سبک معماری استفاده می شود. در حالیکه روستاییان قلعه نو در ساخت منازل خود صد درصد این سبک معماری حفظ کرده اند. چرا كه مردم روستا با مهاجرت از روستاي قلعه كهنه به روستاي قلعه نو، همان معماري را نيز با خود به سكونتگاه جديد آوردند و از مصالحي سنتي نظير خشت و گل استفاده كردند. چرا كه خشت و گل سرما و گرما را در خود حفظ مي كند و با توجه به گرم بودن هواي روستاي قلعه نو، استفاده از اين نوع مصالح مانع از خروج هواي سرد از درون خانه به بيرون مي شود.
روستاي قلعه نو از يك سو در مجاورت كوير قرار دارد و از سوي ديگر همسايگي با يكي از بزرگترين مخازن آبي و يكي از همان چاه نيمه ها را تجربه مي كند. در روستا تختگاهي وجود دارد كه با آجر پوشيده شده است و وقتي بر روي آن مي نشيني از يكي سو دشت سيستان دلبري مي كند و از سوي ديگر چاه نيمه چهارم. اما اين همسايگي نتوانسته است روستا را از خشكسالي نجات دهد و كشاورزي و دامداري در روستاي قلعه نو مدت هاست كه از رونق افتاده است.
موقعیت جغرافیایی
این روستا در طول جغرافیائی ۶۱ درجه و ۳۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۴۸ دقیقه قرار گرفته است. ارتفاع روستا از سطح دریا در پایین ترین نقطه ۴۸۰ متر و در بالا ترین نقطه ۵۱۰ متر می باشد.
معماری روستا
تمامی ساختمان های روستای قلعه نو از خشت و گل ساخته شده و هنوز خانه های مکعبی سیمانی به آنجا راه پیدا نکرده است. بخشی از خانه ها نیز با سقف های گنبدی در این روستا ساخته شده اند. معماری دفاعی مرکزی این روستا را در مقابل دشمنان حفظ می کرده است. ارگ تاریخی محمد حسین خان نارویی نژاد با قدمت ۱۶۰ سال نیز در این روستا قرار دارد که می توانید از آن دیدن کنید. این ارگ دو طبقه از مهم ترین بناهای دیدنی روستا، بیش از ۱۵۰۰متر مربع وسعت دارد. برای سازگاری معماری این روستا با آب و هوا و اقلیم منطقه راهکارهای خوبی اجرا کرده اند، یکی از این راهکارها تعبیه کردن دریچه هایی در سقف خانه هاست. این دریچه ها که در زبان محلی به آن کولک می گویند نوعی بادگیر است. در دیواره خانه ها نیز دریچه هایی E شکل، به نام سورک وجود دارد، بادی که از سقف به خانه وارد می شود از دریچه های روی دیوار خارج می شود. از دیگر شاهکارهای نبوغ ایرانی برای جلوگیری از ورود رطوبت به پی منازل استفاده ازنوعی سیخ بوته به نام کرته در پی خانه ها بوده است. رطوبت این خانه ها به دلیل مجاورت دریاچه هامون و رودهای متعدد منطقه بوده که سبب می شد زه آب بالا بیاید.
فرهنگ
ساكنین این روستا را طوایف مختلفی چون كیانی، راشكی، دیانت، خمر تشكیل می دهند. همچنین از طوایف دیگر نیز اسلامی، ناروئی، براهوئی و ... نیز در این روستا زندگی می كنند كه اقلیت روستا را تشكیل می دهند.
محصولات
محصولات زراعی این روستا شامل گندم، جو، ذرت، صیفی جات، تنباكو، میوه جات از قبیل انگور، انار، توت و ... می باشد.
صنایع دستی
اگر چه بسیاری از ساکنین روستا به خصوص جوانان به شهر مهاجرت کرده‌اند اما هنوز هم هستند مردمانی که با وجود خشکسالی اینجا مانده‌اند و صنایع دستی زیبایی نظیر قالیبافی، گلدوزی و پارچه بافی تهیه می کنند.
جاذبه های گردشگری منطقه
اگر به دیدن این روستا می روید بازدید از گورستان آن را فراموش نکنید، مکانی که در آن گورها نیز به شکل پلکانی قرار گرفته اند. البته مقبره حکما و خوانین در داخل اتاقک هایی به نام معجره قرار داده می شدند. یکی دیگر از نکات قابل توجه وجود گور دختری با معماری گورهای عصر صفویان است. درختان گز دیگر جذابیت این منطقه به شمار می رود که از مردمان منطقه در برابر شن های روان پاسداری می کنند. همچنین بازدید از شهر باستانی زرک (شهر هخامنشی) و ارگ تاریخی محمد حسین خان را از دست ندهید.
ارگ محمد حسین خان
ورودي روستا مسيري است كوتاه اما با شيب نسبت زياد كه اهالي قلعه نو به آن نقطه آغاز تاريخ مي گويند. از همان لحظه ورود به روستا ارگي نظرتان را به خودش جلب خواهد كرد، ارگي با قدمت ۱۶۰ سال و زيربنايي بيش ۱۵۰۰ متر به نام ارگ "محمد حسين خان نارويي". ارگ محمدحسين خان نارويي بنايي دو طبقه است كه طبقه بالاي آن مربوط به زندگي سردار شريف خان و خانواده اش و طبقه زيرين آن مربوط به ماموران حكومتي بوده است. ديواره هاي ارگ بسيار محكم است و كاربردي امنيتي و دفاعي داشته است. این اثر در قلعه نو، روستای نمونه هدف گردشگری در پنج کیلومتری جاده زهک به زاهدان واقع شده و به شماره ۷۲۵۵ مورخ ۱۲ بهمن ۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
موقعیت مکانی
فاصله روستا تا زابل ۲۶ کیلومتر است و تا زهک تنها ۵ کیلومتر فاصله دارد. قلعه نو از طریق شهر زهك نیز با زابل مرتبط می باشد.
مسیر دسترسی
براي رسيدن به روستاي قلعه نو، جاده ترانزيتي چابهار به ميلك را پيش بگيريد و از طريق دوراهي روستا و چاه نيمه چهارم وارد جاده قلعه نو شويد، دو راهي اي كه يكي از راه هايش ورود ممنوع است و راه ديگرش مسيري پيش پاي شما باز مي كند تا تاريخ شگفت زده تان كند. پس از طي دو راهي چيزي نزديك به بيست و شش كيلومتر مسير داريد تا به روستاي قلعه نو برسيد، مسيري كه كناره هاي آن را درختان گز با مقاومت مثال زدني خود پوشانده اند.
منابع:
- alaedin.travel
- jazebeha.com
- zahedan.irib.ir
- villagemanagement.ir
- hamshahrionline.ir
