شهرستان خاش از زمانهای قدیم تاكنون مركز مهر و محبت، دوستی و برادری، اتحاد و همدلی و ارتباطات قومی و مذهبی در منطقه بوده و همه شهروندان با عشق و علاقه به فكر حل مشكل یكدیگر بودند و در مسائل مختلف با هم وحدت نظر داشتند. یکی از نمادهای وحدت آیین ها و اقوام مختلف، مسجد جامع این شهرستان است. در این مسجد فارس و بلوچ اعم از شیعه و اهل سنت گرد هم آمده و نماز می خواندند و به بحث و گفت وگو و تبادل نظر در مسائل اجتماعی و مذهبی می پرداختند.
تاریخچه
احداث ساختمان اولیه این مسجد به سال ۱۳۰۷ هجری شمسی باز می گردد. شهر خاش در زمانهای قدیم مسجدی برای برپایی نماز و عبادت نداشت تا این كه حدود صد سال پیش فرد خیری به نام «امامی» از یزدی های مقیم خاش برای ساخت مسجد پیش قدم شد و یك تیمسار ارتش نیز برای تكمیل بنا و ساخت مناره آن اقدام كرد. در آن زمان آب سفره زیر زمینی خاش بسیار بالا بود به طوریكه بعد از پی كنی و اجرای سنگ بنای این مسجد آب بالا آمده و مردم و كارگران بسیج شدند و با سنگ و آهك جلوی آب را گرفتند و بدین صورت عملیات ساخت این مكان مذهبی به عنوان نماد اتحاد و همدلی مردم انجام و به مكانی برای قرار گرفتن شهروندان در كنار یكدیگر و عبادت و راز و نیاز با خدای متعال تبدیل شد. با توجه به اینكه فضای این مكان برای برگزاری نماز جمعه ناكافی بود امام جمعه و مردم خاش تصمیم گرفتند در نزدیكی آن مسجدی بزرگ، با گنجایش جمعیت بیشتری برای مردم خاش بسازند.
معماری
این بنا مركب از دو قسمت عمده بوده كه یكی ساختمان اصلی مسجد و دیگری مناره الحاقی به آن است. این ساختمان با زیر بنای ۲۴۷ متر مربع دارای یك فضای كاملا سر پوشیده است كه پوشش های ضربی آن مجموعا بر روی شانزده ستون اجرا شده كه هر چهار ستون آن تشكیل یك چهار طاقی با طاقها و سقف ضربی چهار ترك را داده كه شبستانی ستون دار و سرپوشیده را پدید آورده است. در حد فاصل هر دو ستون برای تامین نور كافی فضای شبستان مسجد، پنجره ای تعبیه شده است. این بنا دارای بدنه ای بلند و كشیده است و مصالح بكار رفته در مناره آجر، ملاط، ماسه، آهك و گچ بوده و با آجرهای سخت و مقاوم ساخته شده است. مناره دارای پایه ای كوتاه و مدور است كه با آجر چینی با اشكال مختلف و طرحهای هندسی تزیین شده است بر روی قاعده این مناره پایه ای كوتاه با شیبی ملایم كه با شیب داخلی دیوار منطبق است، ایجاد شده است. آجر و آجرچینی در مناره و بندكشی ها به چند طریق انجام گرفته كه به مناره مسجد ابهت خاصی داده است. بر روی پایه كوتاه دوم شیارهایی باریك و بلند با طوق و بند باریكی از هم جدا شده و بصورت مارپیچ بر روی سطح مناره با آجر ایجاد شده و بر روی مناره جمله زیبای 'لا اله الا الله' نقش بسته است. در احداث ساختمان اصلی مسجد بیشتر به جنبه كاربری مذهبی بنا توجه شده است و زیباترین تزیینات معماری را می توان در نحوه آرایش آجرهای بكار رفته در مناره مشاهده كرد كه بصورت رج چینی در قسمت پایین مناره و تزیین آجری برجسته مارپیچ در قسمت میانی و فوقانی و همچنین به ایجاد تزیین آجری برجسته كنگره ای شكل در راس مناره قابل مشاهد است. از عناصر تزیینی دیگر بنا وجود كتیبه آجری در ساقه مناره آن است كه زیبایی و اصالتی خاص به بنا بخشیده است. کتیبه بر روی مناره سال ساخت یا مرمت آنرا «تیرماه ۱۳۱۸» عنوان می کند.
موقعیت مکانی
مسجد جامع خاش در مركز شهر و در حاشیه خیابان امام خمینی واقع شده است.
جاذبه های گردشگری خاش
شهر خاش از توابع استان سیستان و بلوچستان در فاصله ۱۸۵ كیلومتری جنوب زاهدان و درمسیر زاهدان به ایرانشهر و چابهار قرار دارد و همه ساله در ایام نوروز به سبب نصب سیاه چادر، عرضه صنایع دستی، اجرای برنامه های متنوع و پذیرایی از مسافران نوروزی، میزبان شمار زیادی از هموطنان است. بازار سنتی خاش و قلعه حیدر آباد در نزدیکی مسجد جامع قرار دارند. همچنین دو سرو کهنسال زربین و دهپابید نیز در روستاهای خاش قرار دارند که دیدن آ‌نها خالی از لطف نیست.
منابع:
- irna.ir
- fa.wikipedia.org
- iranwatching.com
