گورستان مرسین چال محوطه ای مربوط به دوره هخامنشی تا اشکانی با گورهای متعدد است که سومین فصل کاوش در مهرماه ۱۴۰۰ در این منطقه انجام شده است. طی این کاوشها ۶۸ گور از نوع گورهای چاله ای در این محوطه کشف شده است. گورهای این گورستان از نوع چاله ای دستکند بدون ساختار گور می باشند. تنها دو سنگ از بالا و پایین به عنوان نشان گور بر روی آن قرار داده شده و تدفین در این گورستان از نوع طاق باز با جهت شرقی-غربی است. گورهای کاوش شده در فصل های قبلی کاوش، بیانگر فرهنگ عصر آهن پایانی و اوایل دوره هخامنشی است. قدمت گورها و آثار مربوط به اوایل دوره هخامنشی تخمین زده شده است. از گورهای باستانی کشف شده، نوع و آئین های تدفین مردمان دوره هخامنشی شناسایی شده است.
کشف یک سنگ گور منقوش در گورستان مرسین چال که مربوط به دوره اشکانی است جالب توجه است. این گورنگاره به صورت عمودی بر بالای سر متوفی قرار دارد. ارتفاع این سنگ گور ۵۲ سانتی متر، عرض آن ۳۸ و ضخامت آن ۷ سانتیمتر است. بر روی این سنگ گور نقش یک اسب و سوارکار ایستاده در مقابل درختی ترسیم و به شیوه کوبشی یا کنده با عمق کم بر روی سنگی صاف از جنس سنگ آهک نقش شده است. تاکنون نمونه دیگری از این سنگ گور منقوش از دوره اشکانی در ایران بدست نیامده است. این سنگ گور به شماره ۱۵۶ ثبت و در موزه باستان شناسی استان سمنان نگهداری می شود.
گورهای گورستان مرسین چال حاوی اشیا متعددی است که به عنوان گور نهاده برای دنیای پس از مرگ در کنار مردگان قرار می گرفتند. اشیای کشف شده در این گورستان اغلب مربوط به دوره اشکانی هستند و دوره پس از هخامنشی تا اشکانی را نیز در بر می گیرند که اغلب اشیای فاخر هستند. به عنوان نمونه در گوری متعلق به یک بانو در کنار اشیای فاخری نظیر النگو، دستنبد، پابند، انواع سفالینه ها در اشکال مختلف و… یک انگشتر مفرغی با نقش شیر بالدار کشف شده که در نوع خود بی نظیراست. نمونه منحصر به فرد کشف شده دیگر در این گورستان یک ریتون (تکوک) از جنس سفال با نقش بز کوهی با شاخ های کنگره داراست که متعلق به دوره اشکانی و مربوط به ۲۲۰۰سال پیش است. از یافته های دیگر این گورستان می توان به ظروف سفالی زیبا نظیر پایه شیپوری، کف تخم مرغی، بشقاب های تخت، اشیای تزئینی مفرغی و آهنی و انواع مهره های زینتی از جنس سنگ و احجار کریمه اشاره کرد.
قابل ذکر است کومِش، قومِش یا قومِس، یکی از ایالت های کهن ایران که امروزه استان سمنان محدوده آن سرزمین باستانی را در برگرفته است زمانی پایتخت اشکانیان بوده و گورستان مرسین از نظر نزدیکی به حوزه تمدنی قومِش دارای اهمیت است.
موقعیت مکانی
گورستان مرسین چال در حوزه آبگیر سد فینسک شهرستان مهدیشهراستان سمنان واقع شده است. گورستان باستانی مرسین در شرق روستای تلاجیم و در ارتفاعات شرق رودخانه سفیدرود در بخش پشتکوه شهرستان مهدیشهر قراردارد.
منابع:
- chtn.ir
- isna.ir
