خانه تاریخی «کیپور» معروف به «عمارت مجلل خیل خان» در شهرستان مهدیشهر استان سمنان قرار دارد. این بنا مربوط به “علی اکبر خان” نائب “ذوالفقار خان سنگسری” سردار مشهور ایرانی در دولت فتحعلیشاه قاجار و حاکم سمنان بوده که در سال ۱۲۱۵ تا۱۲۲۰ خورشیدی کار ساخت بنا شروع شده و به مرور ساخته می شود تا اینکه در سال ۱۲۶۵ کار ساخت به اتمام می رسد.
تاریخچه
ساخت این بنا در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار، توسط علی اکبر خان، نایب ذوالفقارخان آغاز شد و پس از مرگ ذوالفقار خان حاکم وقت قومس و متعاقب آن تبعید «علی اکبرخان» به شیراز، با وقفه ای چند ساله توسط پسرش تاروردی بیک که نایب سنگسر بود دوباره در دستور کار قرار گرفت، که با مرگ او، این بار پسرش «مرادعلی بیک» کار رابه سرانجام رساند. با ازدواج پسر مراد علی بیک با شهربانو دختر محمد آقا خان کیپور، این خانه به مهریۀ «شهربانو» در آمد، تا سرانجام سال ها بعد یزدان خان و یدالله کیپور، برادران شهربانو این خانه را از او خریدند و سال ها فرزندان یدالله یعنی منوچهر و ناصر در آن سکونت داشتند، بعد از هجرت منوچهر کیپور به تهران، این بنا محل زندگی برادرش ناصر کیپور بود. این عمارتِ قاجاری، در سال ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. با مرگ ناصر کیپور نیز این بنا در سال ۱۳۹۱، توسط ورثه وی خریداری، مرمت و بازسازی شد.
ویژگیهای معماری
خانه به مساحت بیش از هزار متر مربع است و دارای دو بنا در دو طرف، اندرونی، بیرونی، مطبخ، اتاق های سه دری و پنج دری، شاه نشین، آب انبار و … می باشد. درخت توتی که در قسمت بیرونی بنا قرار گرفته، قدمتی بیش از خود بنا و یقینا به بیش از ۲۰۰ سال دارد. در قسمت اندرونی نیز ۴ باغچه در هر طرف آن طبق معماری های قدیم که به صورت چهار باغ ایرانی می گفتند وجود داشته اما در حال حاضر اثری از باغچه نیست و بعد از مرمت برای سهولت در استفاده از این فضا در فصل زمستان، قسمت اندرونی را مسقف کرده اند. در وسط قسمت اندرونی شکلی از آبراهه وجود دارد که محلی برای عبور آبی که از آب انبار همجوار بنا جریان داشته، بوده است.
موقعیت مکانی
مهدیشهر، خیابان صاحب الزمان، خیابان ملت، کوچه رشیدی، پلاک ۲
منابع:
- fa.wikipedia.org
- sangsarnews.ir
- isna.ir
