دروازه ارگ سمنان

دروازه ارگ سمنان دروازه ارگ دولتی سمنان را تشکیل می داد و در تقاطع خیابان های طالقانی و شیخ فضل الله نوری، در میدان ارگ واقع شده است. دروازه ارگ در زمان حکومت حاجی بهمن میرزا بهاء الدوله، فرزند فتحعلی شاه قاجار، ساخته شده و یکی از شاهکارهای معماری شهر به حساب می آید. مهم ترین ویژگی آن تصویر تاریخی نبرد رستم با دیو سپید بر کاشی هفت رنگ سردر ورودی دروازه است.

دروازه ارگ فعلی در واقع دروازه شمالی مجموعه ارگ دولتی قدیم سمنان بوده است. امروزه از مجموعه ارگ دولتی کهن سمنان چیزی باقی نمانده است؛ زیرا در زمان رضا شاه به هنگام ساخت و ساز خیابانها و بناهای نو، تمامی این مجموعه، به جز دروازه شمالی آن تخریب شد.

دروازه ارگ در گذشته درب شمالی ارگ دولتی بود که هنگام تخریب ارگ به سبب شکایت فرهنگ دوستان و پیگیری آنان از ویرانی این دروازه جلوگیری به عمل آمد.

این دروازه دو نمای شمالی و جنوبی دارد که نمای شمالی آن به مراتب زیباتر و جذاب‌ تر از نمای جنوبی آن است.

نمای شمالی دارای دو اتاق در دو طرف به قرینه یکدیگر، دو راهروری کوچک، ایوان‌ هایی در جلوی اتاق‌ ها و مدخل اصلی که محل عبور و مرور بوده است.

نمای اصلی این قسمت از آجر است و راهرو های اصلی با پلان مربع به وسیله فیلپوش‌ ها به گنبد کم خیز منتهی می‌ شود.

تزئینات کتیبه‌ ای از عناصر جالب توجه نمای شمالی است که به شکل نیم دایره در بالای مدخل اصلی به خط نستعلیق زرد بر زمینه کاشی‌ های لاجوردی نوشته شده است.

نمای جنوبی هم از حیث استفاده از تزیینات کاشی‌ کاری پر کارتر و مفصل تر از نمای شمالی است و در تزئینات این نما کاشی‌ های هفت رنگ و مناره‌ های تزئینی زیبا به چشم می‌ خورد.

استفاده از نقوش هندسی و نقش و نگار اساطیری در این جبهه اهمیت نمای جنوبی را به عنوان دروازه ورودی شهر بیشتر می کند.

به قرینه کتیبه نیم دایره نمای شمالی طرح نیم دایره ای بر پیشانی نمای جنوبی کاشیکاری شده که در آن نبرد رستم و دیو سفید به تصویر کشیده شده است و در بالای مدخل ورودی نقش سربازان قاجاری و تسلیحات آنها کاشیکاری شده است.

از دیگر تزئینات کاشی کاری این نما به قرینه شکل گرفته است نقوش افسران قاجاری و شیر و خورشید به تصویر کشیده شده است.

بر بالای دیوار دروازه کتیبه هایی در پنج سطر متوالی به خط نستعلیق سفید بر زمینه لاجوردی وجود دارد که در لا به لای سطور آن طرح و برگ های اسلیمی به چشم می‌ خورد.

بنای اصلی دروازه از آجر به ارتفاع بیش از ۷ متر ساخته شده است. یکی از شاهکار های این بنای تاریخی، سر در جالب توجهی است که در آن تصویر تاریخی نبرد رستم و دیو سپید به طرزی خیره کننده روی کاشی هفت رنگ منقوش است.

کتیبه‌ های این بنا از آثار سید محمد باقر طباطبایی سمنانی هنرمند مشهور سمنان در دوران قاجاریه است. درهای دروازه ارگ از چوب‌ های قطور با گل میخ‌ های آهنی تشکیل شده است.

دروازه ارگ سال ۱۳۵۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
 

منابع
citypedia.ir
fa.wikipedia.org