آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی، یکی از بناهای باستانی واقع در روستای صوفی آباد در شهرستان سرخه سمنان است. این مکان در آغاز بنایی رفیع و با عظمت بود که بدستور عمادالدین جمال‌الدین عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام ساخته شد و شیخ علا الدوله سپس خانقاهی بر آن افزود. ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت است، قسمت اصلی بنا مربع شکل به ضلع هفت متر است که در گذشته گنبد عظیمی بر روی آن قرار داشته و در حال حاضر تنها یک فیلپوش زاویه جنوب غربی مقصوره آن باقی مانده است. در چهار طرف این محوطه راهروها و اتاق های متعدد ساخته شده است. مزار عماد الدین جمال الدین عبدالوهاب بانى این بنا نیز در داخل این قسمت قرار دارد که در حال حاضر اثرى از مرقد دیده نمی شود. قسمت دوم، ایوان رفیع و بلند آرامگاه است که رو به مشرق قرار دارد و از آجر ساخته شده که عبارت از دو جرز آجرى بلند به ارتفاع تقریباً ۸.۵ متر بوده و مشتمل بر دو تاق نمای تیزه دار آجرى بدون تزئین است. مزار شیخ که در بیرون ایوان و بر صفحه ای بزرگ واقع شده است داراى ۱.۶۰ متر طول و ۱.۱۰ متر عرض و ۷۰ سانتی متر بلندى مشتمل بر دو سنگ قبر است. اشعارى بر سنگ مزار حجاری شده است. روى قبر شیخ علاءالدوله، نرده ای آهنین و سقف دار نصب شده است که قبر را از اشعهٔ سوزان آفتاب کویر حفاظت کند. قسمتی از این بنای ارزشمند ویران شده اما میراث فرهنگى استان سمنان، قسمت هایی را بازسازى کرده است.
این مکان یکی از مراکز مهم تجمع عارفان، دانشمندان و شاعران در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری بوده و به علت اهمیت و احترامی که بزرگان و فرمانروایان این دوره برای عارف بزرگ سمنانی قائل بودند، قبله گاه فکری آنان به شمار می رفت. در تذکرة الشعرای دولتشاه سمرقندی آمده است که خواجوی کرمانی شاعر معروف قرن هشتم هجری قمری سال ها در همین خانقاه به خدمت شیخ علاءالدوله سمنانی مشغول بوده است و گردآوری دیوان اشعار علاءالدوله سمنانی را نیز به وی نسبت داده اند.
زندگینامه
شیخ ابوالمکارم رکن الدین علاءالدوله احمد بن محمد بن احمد بیابانکی سمنانی (۶۵۹–۷۳۶ ق) معروف به علاءالدوله سمنانی از بزرگان تصوف ایران و از شاعران و نویسندگان سده های هفتم و هشتم هجری اهل سمنان بود. او از یک خاندان معروف و ثروتمند سمنان بود که به قول خود «صد هزار از ملک پدری و میراث صرف و وقف صوفیان» کرد.
وی در زمان اباقا و ارغون شاه ایلخانی به مدت ده سال دارای مشاغل دیوانی و سیاسی مهم بود تا اینکه در یکی از جنگها که او نیز همراه سلطان بود، جذبه ای معنوی بر وی حاکم شد. بعد از آن واقعه، با اینکه دیگر رغبتی به ملازمت سلطان نداشت از صحبت وی صرف نظر نکرد و بیشتر به عبادت روی آورد. بیش از دو سال در کسوت دیوانیان به ریاضت و عبادت پرداخت و بالاخره پس از ابتلا به بیماری که ناشی از کم خورد و خوابی او بود از سلطان اجازه گرفت و به سمنان رفت.
من رند خراباتم نه مرد مناجاتم آسوده ز طاماتم فارغ از کراماتم
ای کعبۀ دل کویت و ای قبلۀ جان رویت وی باد سمن بویت الحمد و تحیاتم
علاءالدوله پس از جستجو در احوال و آراء گروه ها و فرقه های مختلف، گمشده خود را در سیر و سلوک اهل طریقت یافت و بنای سلوک خویش را بر وفق کتاب قوت القلوب مکی نهاد. در آغاز ورود به طریقت به ادای حقوقی که بر گردن داشت، همت گماشت و غلامان و کنیزان خود را آزاد کرد، به عمارت خانقاه سکاکیه منسوب به شیخ حسن سکاکی پرداخت و چند خانقاه دیگر نیز وقف نمود.
سیر و سلوک و معاشرت با شیخ عبدالرحمن اسفراینی از روند های مهم زندگی روحانی علاءالدوله محسوب می شود. شیخ علاءالدوله سمنانی در تصوف معتقد به میانه‌روی بود و در زمینه اجرای دستورات دین اسلام و سازگاری باورها با اصول دین سخت گیر بود. گسستن کامل او از خدمات درباری در سال ۷۰۵ ق؛ و با اجازهٔ الجایتوخان (۷۱۶–۷۰۳ ق) صورت گرفت. پس از سال ۷۲۰، علاءالدوله در خانقاه سکاکیه معتکف شد.
آخرین سال های عمر علاءالدوله در صوفی آباد سمنان، در محلی با بنایی موسوم به «برج احرار» و در خانقاهی که خود بنا کرده بود، سپری شد و در همان جا تا هنگام وفات به تألیف کتب و ارشاد مریدان و سرودن اشعار پرداخت. علاءالدوله سمنانی در ۲۲ رجب ۷۳۶ ق در ۷۷ سالگی درگذشت و بیرون خانقاه صوفی آباد در محل حظیره شیخ جمال الدین عبدالوهاب بارسینی به خاک سپرده شد. امروزه بنای آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی در روستای صوفی آباد از روستاهای شهرستان سرخه در استان سمنان قرار دارد.
مسیر دسترسی
روستای صوفی آباد در مسیر تهران-مشهد، قرار گرفته است. این روستا از توابع شهرستان سرخه در استان سمنان بوده و با شهر سرخه ۱۱ کیلومتر فاصله دارد. این روستا در جنوب شرق شهرستان سرخه قرار دارد و با روستای بیابانک همسایه است. برای رفتن به روستای صوفی آباد از جاده اصلی باید وارد جاده فرعی باریک آسفالته شد و پس از طی مسافت شش کیلومتر به صوفی آباد رسید.
منابع:
fa.wikipedia.org
tasnimnews.com
safarme.com
wikimapia.org
