تپه خالصه

مهمترین سایت شناخته شده شهر خرم دره، تپه خالصه است که در جنوب شهر و به فاصله یک کیلومتری خرمدره، در میان باغات زیبا و تاکستانهای وسیع با چشم اندازی سحر انگیز واقع شده است. این تپه در بخش سطحی آن در برگیرنده داده های تاریخی ارزشمندی از پیشینه استقرار و مدنیت ساکنین قدیم این شهر است. کاوش ‌های باستان ‌شناسی تپه خالصه، برای نخستین باردر سال ۱۳۸۸با همکاری گروه باستان شناسی دانشگاه آزاد ابهر انجام شد و پرده از ابهامات و ناشناخته ‌های این اثر باستانی برداشته شد که اطلاعات مهمی از سابقه سکونت اقوام بشری در حاشیه رودخانه کبیر و شمال غرب کشور به دست آمد. یکی از مهمترین اهمیت ‌های کاوش در این تپه، انجام نخستین مطالعات علمی باستان ‌شناسی در حوزه خرمدره در استان زنجان است و از دوره  پارینه سنگی که نزدیک به دویست هزار سال قبل می باشد نمونه های ارزشمند زیادی در این تپه کشف شد. دست افزارهای انسانی که در پیشرفت تمدن بشری نقش مهمی داشته اند از عمده یافته های موجود در این تپه می باشند که اغلب از نوع آشوری هستند.

داده های باستان شناختی همچنین حکایت از تعلق این تپه به دوره پیش از تاریخ و هزاره ششم ق.م دارد به نحوی که پلان معماری بدست آمده بیانگر سکونت اقوام ساکن به صورت استقرار دائم در دوره روستا نشینی بوده و خانه ها با خشت، ملات گل و چینه ساخته شده اند. از دیگر داده های این تپه باستانی ابزار های سنگی و ظروف سفالی می باشد. وجود دانه های گیاهی نیز بیانگر حاصلخیزی و اشتغال ساکنین این تپه به کشاورزی از گذشته دور تاکنون بوده و استقرار آن را به اثبات می رسانند. از آنجا که کشاورزی مرحله گذر انسان از دوره غار نشینی به دشت بوده ساکنان آن دوره با اهلی کردن حیوانات و گیاهان وحشی در طی سالیان متمادی کشاورزی خود را گسترش داده و اطراف این تپه را به باغات و تاکستان های زیبا تبدیل کرده اند. در این تپه برخی دانه های گیاهی به دست آمده که کمتر در محوطه های باستانی شناخته شده است از جمله نخود تک لپه ای، همچنین اطلاعات ارزشمند زمین شناختی نیز بدست آمده است. تدفین در این محوطه باستانی در یک نمونه داخل خمره سفالی گزارش شده و مهمترین مسئله شناخت و کشف کوره سفالگری در این تپه است که بیانگر تولید و پخت سفال و خودکفایی ساکنین این تپه پیش از تاریخ می باشد. در حقیقت تپه خالصه خرمدره را می توان از معدود مراکز شناخته شده پیش از تاریخ در ایران محسوب کرد که می تواند اطلاعات مهمی در خصوص پیش از تاریخ شمال غرب فلات ایران ارائه نماید.

منابع:

• شهرداری خرمدره
• yjc.ir