حمام یان یان که امروزه در حاشیه رودخانه کبیر و در ضلع غربی خیابان سردار جنگل خرمدره واقع شده از جاذبه های تاریخی استان زنجان است. بنای حمام در زمان قاجار، در حدود ۲۱۰ متر مربع زمین ساخته شده و از حمام های عمومی این دوره بوده که زنان و مردان مسلمان از آن استفاده می کردند و ساختمان مجزا برای هر جنسیت نداشته است. حمام یان یان در ساحل رودخانه ابهر چای و در زمان برپایی در منتهی الیه سمت شمالی شهر خرمدره قرار داشته که امروزه با گسترش شهر به سمت جاده ترانزیت، در مرکز آن واقع شده است. نزدیکی حمام به رودخانه احتمالا به منظور دفع فاضلاب و یا استفاده از آب رودخانه بوده است. حمام یان یان با سبک معماری حمام های دوره ی صفوی ولی در ابعاد کوچکتر ساخته شده و شامل فضاهایی چون هشتی ورودی، پای شوخانه، بینه و سربینه، گرماخانه، نظافتخانه، خزینه های آب سرد و آب گرم و گلخن می باشد. این بنا اکنون به عنوان سفره خانه سنتی آماده پذیرایی از گردشگران است.
قابل ذکر است که استحمام در فرهنگ ایرانیان دوران قاجار کارکردی فراتر از مسائل بهداشتی داشته است. در واقع حمام رفتن فرصتی برای دیدار با دوستان و خبرگیری از آنها بود. همچنین حمام رفتن یکی از بهانه هایی بود که زنان می توانستند برای خروج از خانه داشته باشند. زمان حمام کردن در زمان قاجار بسیار طولانی بوده و گاهی به دو الی ۴ ساعت هم می رسیده است. این موضوع در سفرنامه جهانگرد انگلیسی ادوارد اسکات وارینگ که در زمان قاجار به ایران سفر کرده بود، نیز مطرح شده است. او در سفرش به ایران و استحمامش در یکی از حمام های آن زمان بیان می کند که ایرانیان حمام رفتن را یک نوع تفریح به حساب می اورند تا یک عمل بهداشتی.
منابع:
- شهرداری خرمدره
- lastsecond.ir
