بند برج عيار در جنوب شرق شوشتر، بر روي رود گرگر و پايين تر از محوطه آسيابها و آبشارها بصورت شرقی–غربی قرار گرفته است. اين بند از سازه هاي دوره ساساني است.
این سازه بصورت دیواره ای قوسی ساخته شده است. اين بنا بر بستری صخره ای و به منظور بالا آوردن و انحراف آب به سمت باغ های اطراف احداث شده است. قسمتهای زیادی از بند برج عیار به دلیل دخل و تصرفات و آسیب های وارده از بین رفته و در حال حاضر بقایایی از آن در سه قسمت شرقی، میانی و غربی رودخانه بر جا مانده است. قسمت عمده ای از بخش شرقی بند در خشکی قرار گرفته است و دارای طول ۴۱ متر می باشد. همچنین قسمت میانی بند با احداث پل جدید و خیابان کشی از قسمت شرقی جدا شده است و تنها قسمت هايي از آن در میان رودخانه و بخش شرقي باقی مانده است. بخش مياني نسبت به بخش های شرقی و غربی دارای ارتفاع بیشتری است. در قسمت زیرین این بخش برشهای پلکانی مشاهده می شود که احتمالاً شاخصی جهت اندازه گیری میزان آب بوده است.
بخش دیگر بند که در غرب رودخانه و در خشکی قرار دارد دارای طول تقریبی ده و عرض یک متر می باشد. مصالح بکار رفته در ساخت بند برج عیار، سنگهای ماسه ای لاشه و تراش خورده است که بوسیله ملات ساروج به هم مستحکم شده اند. همچنین سطح بند بوسیله لایه ای از ساروج پلاستر شده است. عرشه بند نیز بوسیله قلوه سنگ های رودخانه ای پوشیده شده است.
در کنار بخش شرقی بند برج عیار بقایای ساختمانهایی وجود دارد که به نیایشگاه صابئین معروف است. این سازه شامل کانالها، حوض و اتاقهایی است که در بستر صخره ای حاشیه رودخانه بصورت دستکند ساخته شده است. گفته می شود که این تأسیسات جهت انجام مناسک آئینی و تعمید صابیان یا مندائیان توسط آنان که در حاشیه رود گرگر مسکون بوده اند و مذهب آنان در ارتباط با آب بوده است، ایجاد شده است.
در کنار بخش شرقی بند برج عیار سه کانال وجود دارد که آب را از پشت بند به نیایشگاه می رساند. در نیایشگاه مذکور کانالها و حوضی صلیبی شکل وجود دارد که به منظور غسل تعمید ایجاد شده است.
موقعیت مکانی
اين بند بر روي شاخه گرگر و نزديك بقعه مقام علي در نزديكي پل كشتارگاه و پايين تر از محوطه آبشارها قرار دارد. اين بند در محاذي دو محله دكان شمس و دكان شيخ مي باشد.
منابع:
میراث فرهنگی شوشتر
fa.wikipedia.org
itsh.ir
