در امتداد بخش غربی بند ميزان، یک میل با نام كلاه فرنگي بر فراز تپه اي مشرف به بند قرار دارد كه داراي پلان هشت ضلعي است.
زیرسازی که برج روی آن قرار گرفته است، نسبت به سطح زمین، چهار متر ارتفاع دارد و ارتفاع خود برج نیز حدود هفت متر است و قطر آن نیز سه متر می باشد. مصالح بکار رفته در آن سنگ ماسه ای است.
مردم شهر شوشتر این برج را کلاه فرنگی می نامند و می گویند، برج جایگاه دیده بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی جهت نظارت بر کار کارگران مشغول در بند میزان بوده است.
نمای بیرونی این برج از سنگ های تراش خورده ساخته شده است که این سنگها نیز به مرور زمان افتاده اند و اکنون فقط سه متر از این سنگهای تراش خورده بر بدنه برج باقی مانده است.
بند میزان با دو ضلع مورب خود، تقریبا در روبرو و چشم انداز این برج قرار دارد. كاربرد اين سازه بدون واسطه مربوط به بند ميزان مي باشد.
در مورد قدمت این برج نظریه تازه تری نیز مطرح شده است که عمر کلاه فرنگی را به زمان داریوش هخامنشی نسبت می دهد. دکتر محسنیان راد، استاد دانشگاه و جامعه شناس، این ایده را مطرح می کند که کلاه فرنگی بخشی از برج های پیام رسان هخامنشی بود.
در زمان داریوش تعدادی برج در قلمرو هخامنشی از شمال آفریقا تا آسیای صغیر و شوش و پارسه ساخته شد. پیام هایی به وسیله افروختن آتش در شب و به زبان رمز از برجی به برج دیگر منتقل می شد تا به دست داریوش برسد.
در کل مورد کاربرد و زمان ساخت مناره کلاه فرنگی شوشتر اتفاق نظر وجود ندارد. بعضی معتقد هستند که این برج، جایگاه دیده بانی قیصر روم یا شاپور ساسانی بر رودخانه و محل نظارت بر کار کارگران بوده است.
نظریه دیگری نیز کاربرد برج کلاه فرنگی را مکانی می داند که از آن بر مقدار و شدت جریان رودخانه نظارت می شد.
منابع:
میراث فرهنگی شوشتر
seeiran.ir
kojaro.com
