آثار باستانی شوش که بخشی از تمدن کهن ایران‌زمین به شمار می رود، بی نظیر است و بناهای تاریخی آن از جاذبه‌های کم‌نظیر معماری جهان محسوب می‌شود. گنجینه‌های میراث فرهنگی، باغ‌موزه قلعه تاریخی و جهانی شوش، کاخ آپادانا، کاخ داریوش، شهر شاهی، شهر پانزدهم، معبد جهانی چغازنبیل و آرامگاه حضرت دانیال (ع) از جاذبه های گردشگری شوش هستند. شوش از معروف‌ترین شهرهای دنیای کهن است که زمانی پایتخت حکومت ایلام و پایتخت زمستانی پادشاهی هخامنشی بود. این شهر با داشتن آثار باستانی منحصر‌به‌فرد و ۲ اثر جهانی چغازنبیل در هفت تپه و قلعه تاریخی شوش، پذیرای جهانگردان خارجی از سراسر جهان است.
قلعهٔ شوش قلعه‌ای است که توسط ژاک دمورگان فرانسوی برای سکونت باستان‌شناسان فرانسوی در نزدیکی آرامگاه دانیال نبی در شوش بر روی تپه‌ای تاریخی بناشده‌است. از مهم‌ترین آثار بدست آمده از این تپه‌ها، می‌توان به مجمسهٔ معروف ملکه ناپیر اسوستون، لیوان مشهور سفالی شوش به رنگ نخودی و نقش بزکوهی و قانون حمورابی اشاره کرد.
این قلعه دارای نقشه‌ای قرون وسطایی است و توسط فرانسویها با استفاده از نیروی کار ایرانی و نظارت خاندان فیلی که امنیت ساخت را بر عهده داشتند و حاج مصطفی دزفولی ساخته شده است. ساخت قلعه با استفاده از آجرهای کاخ داریوش هخامنشی (کاخ آپادانای شوش) و تعدادی از آجرهای منقوش به خط میخی چغازنبیل که ناشی از تخریب قسمتهایی از این بناها بوده انجام شده است.
پلان این قلعه ذوزنقه شکل است که قاعده کوچک آن در سمت شمال قرار دارد و دور تا دور آن را راهرویی احاطه کرده و ردیف اتاق‌هایی به سمت حیاط، برگرد آن قرار گرفته‌اند.
قلعه دو حیاط دارد و سه ورودی که یکی از آنها در حال حاضر مسدود است. دیوارهای این بنا از خشت ساخته شده و در آن می‌توانید یک اتاقک شیشه‌ای را ببینید که به کلاه فرنگی معروف است و البته یک برج استوانه‌ای شکل را خواهید دید که در ضلع غربی قرار دارد و به عنوان کبوترخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت. یک برج دیگر هم در وسط حیاط اول قرار دارد.
عکس از مجتبی پناهی (ایرنا)
تزئینات این قلعه شامل نعل درگاه‌های قوسی و نماهای تزئینی با آجر و نقاشی‌هایی به سبک تلفیقی اروپایی و شرقی و آجرهای کتیبه‌دار است.
اما ارتباط این قلعه با فرانسوی ها چیست؟ اولین حرکت‌های باستان‌شناسی در محوطه تاریخی شوش در سال 1851 به وسیله کنت لفتوس انگلیسی آغاز شد. مدتی بعد، ژان و مارسل دیولافوای فرانسوی فعالیت های او را ادامه دادند و آنقدر کارشان توسعه پیدا کرد که هیات فرانسوی تصمیم به ساخت مکانی در این محوطه تاریخی گرفت.
در سال 1897 ژان ژاک دومورگان قلعه شوش را با باقیمانده های خشتی بناهای معروف تاریخی ایران ساخت. یعنی مصالحی که در حفاری‌های قبلی کشف شده بود. قلعه شوش مثل همه قلعه های قرون وسطی اروپا از 2 حیاط تشکیل شده که حیاط دوم مرتفع‌تر از حیاط اول است. در زیر زمین حیاط دوم 2 تالار ساخته شده و روی آن دو طبقه.
از سال 1371 از این محل به عنوان پایگاه باستان‌شناسی و انبار نگهداری اشیای تاریخی استفاده می‌شود اما در سال 1380 قلعه شوش توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این قلعه در سال های جنگ تحمیلی بارها مورد حمله دشمن قرار گرفت و آسیب‌های جدی به آن وارد شد. از سال 1371 تا 1373 هم قلعه شوش چند بار مرمت اصولی شد.
پیگیری ها و مکاتبات دولت ایران برای بازپس گیری (اسناد و مدارک) قلعه فرانسوی ها که بر روی تپه آکروپل ساخته شده بود منجر به تحویل اسناد و مدارک این قلعه در سال 1373 از سوی دولت فرانسه به ایران شد.
نزدیکترین جاذبه های گردشگری به این قلعه
موزه شوش در سال 1345 در جوار قلعه و محوطه باستانی شوش گشايش يافت. اين موزه يکی از مهمترين موزه های اشيای ايران باستان است و آثار با ارزشی از دوره های مختلف تاريخی را داراست.
کاخ آپادانا نیز در نزدیکی همین قلعه میباشد که کاشی های نفیس و سایر آثار آن بیشتر در موزه لوور پاریس هستند.
کاخ آپادانای شوش
منابع:
- گردآوری و عکس از تیم تریپ یار
- kojaro.com
- fa.wikipedia.org
- susacity.ir
- tebyan.net
