از آثار دیدنی و منحصر به فرد شهر دزفول، کت ها (kat) هستند، حفره هایی که با دست بشر ساخته شدند. این حفره های کوچک و غار مانند که در اطراف رودخانه دز به وفور دیده می شوند خلاقیت انسان های هوشمند دوران گذشته است. زندگی در شهرهای گرم همیشه چالش های عجیب و غریبی را در برابر مردم قرار می دهد، مردم هم با خلاقیت از پس چالش ها برمی آیند و اثری شگفت انگیز را تولید می کنند. قنات های یزد و کت های دزفول نمونه های بارز پیروزی انسان در برابر آب و هوای گرم و اذیت کننده طبیعت است. این پناهگاه های خنک کننده به دلیل ساختار غار مانند خود بدون نیاز به وسیله ای خاص هوای خنک و مطبوع را بعد از یک آب تنی تابستانی به مسافران هدیه می دهند.
برای دیدن کت های دزفول و لذت استراحتی کوتاه در فضای مطبوع و خنک کافی است در طول مسیر رودخانه دز شنا کنید. اگر شنا کردن بلد نیستید، تفریحات آبی در این رودخانه فراوان است. قایق سواری، جت اسکی و انواع ورزش های آبی دیگر شما را به نزدیکی کت ها هدایت می کند. در طول رودخانه حدود هشتصد کت در اندازه و مساحتهای مختلف وجود دارد. یکی از کت های معروف دزفول "کت حاج فرج" نام دارد. این کت به دلیل دهانه بزرگ و مساحت بیشتر از سایر کت ها متمایز شده است. کت حاج فرج توسط خیری به نام حاج فرج الله ساخته شد. او این کت را برای مطالعه طلاب در تابستان در نظر گرفته بود اما چون ورود به آن به طور عمومی امکان پذیر بود به یک استراحت‌گاه برزگ و عمومی تبدیل شد.
تاریخچه
کت های دزفول به گذشته های دور برمی گردند و کسی از سرگذشت و منشا آنها آگاه نیست. با اینحال تصور می شود در گذشته افرادی به عنوان میراب یا آب سالار، آب ورودی به تونل های آبرسانی زیرزمینی را در دزفول کنترل می کردند و کت ها محل استراحت آنها بوده است. در واقع کت ها در کنار دهانه های ورودی آب به شبکه آبرسانی که در گویش محلی به آن قمش (قنات) می گویند قرار گرفته بودند. اما از گذشته های دور تا امروز کت ها از محبوب ترین تفرجگاه های دزفول محسوب می شوند. به خصوص مسافرین و مردم شهر که در روزهای گرم بیرون می روند، هوس آب تنی و شنا در رودخانه دز و استراحتی کوتاه در کت های دزفول آنها را وسوسه می کند.
وجه تسمیه
کت در گویش دزفولی به معنای حفره های غار شکل است. کلمه کت در شرق شناسی روسی به معنی کندن ترجمه شده که ارتباطی نزدیک با کت های دزفول دارد. در فرهنگ نامه دهخدا نیز معنای کت، "کاریز و جوی آبی که در زیر زمین بکنند، تا آب از آن روان شود" آورده شده است. همچنین در فرهنگ عربی کت به واژه کهف برمی گردد که به معنی غار است و محلی برای تحصیل عرفا و دانشمندان.
ساختار کت های دزفول
این پناهگاه های کهن در دل صخره های اطراف رودخانه دز ساخته شده اند که از جنس سنگ کانگرومرا هستند. صخره های سنگی کت ها دلیل اصلی ایجاد هوای خنک درون آنها است. ارتفاع دیواره کت های دزفول دو تا چهار متر است و در سقف آنها انواع سنگ های ریز و درشت و طبیعی زمین دیده می شود. مساحت این حفره های دست ساز یکسان نیست و می تواند از پنج تا صد متر مربع متغیر باشد.
شبیه بودن فضای درون کت ها به غار و نزدیکی به رودخانه دز محبوبیت استفاده از این حفره ها را بیشتر کرده است. چرا که خنک ترین آب و هوا در فصول گرم سال را در آن می توان تجربه کرد.
شرایط بازدید
کت های دزفول اغلب مربوط به افراد خاص یا ادارات هستند که ورود به بسیاری از آنها امکان پذیر نیست. البته برخی از افراد در ایام تعطیلات به خصوص نوروز که سفرهای زیادی به این شهر می شود، امکان استفاده از کت ها را فراهم می کنند. پیدا کردن کت های عمومی در رودخانه شاید زمان زیادی ببرد. یا به شنا کردن و یافتن کت ادامه دهید یا از زیبایی تماشای این کت ها از دور بسنده کنید. البته در منطقه کوپیته تعداد زیادی کت با امکانات مناسب برای کرایه وجود دارند که معمولا در تابستان بازار کرایه آنها داغ می باشد.
مسیر دسترسی
برای رسیدن و تماشای کت ها کافی است خیابان ساحلی را به سمت پل غدیر ادامه دهید. تراکم کت های دزفول در منطقه گلال و کوپیته در شمال شهر دزفول تا طالخانی بیشتر است. برخی کت های دووه در وسط شهر هم همچنان استفاده می شوند.
منابع:
- smarttiz.com
- lastsecond.ir
- mehrnews.com
