در جنگ جهانی اول و به دنبال لشکرکشی قوای روسیه تزاری از شمال و بریتانیا از جنوب به خاک ایران، کشورمان صحنهٔ یکی از مهمترین مناقشات بین المللی شد. در جنگ جهانی اول با پیوستن دولت عثمانی به دولتهای محور، آلمان، ایتالیا و... و اعلام جنگ علیه متفقین، دولتهای متفقین، روس، انگلیس، فرانسه و...، از زمین، دریا و آسمان به ممالک اسلامی تحت نفوذ امپراطوری عثمانی حمله بردند و از هر طرف عرصه را بر این دولت تنگ کردند و به متصرفات آن از جمله دو کشور سوریه و عراق و نیز جنوب ایران لشکر کشیدند. در این دوران که احمد شاه تقریباً سه هفته بود که در ایران تاجگذاری کرده بود و مجلس سوم هم تازه تشکیل شده بود، دولت قاجار قادر به تصمیم گیری مؤثر نبود و آمادگی و نیروی لازم برای دفاع از کشور را نداشت. لذا علیرغم اعلان موضع بیطرفی ایران، بخش هایی از کشور به اشغال بیگانگان درآمد. در جنوب ایران، مقابله با نیروهای متجاوز انگلیسی در مناطق بوشهر، تنگستان و دشتستان با هدایت علماء سازماندهی شد. بلافاصله در منطقه خوزستان نیز دفاع مردمی شکل گفت و با فتوای مرحوم آیت الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی از مراجع بزرگ نجف، نهضت مقابله با نیروهای انگلیسی در خوزستان شکل دیگری یافت. اما به دلیل خیانت شیخ خزعل حاکم وقت خوزستان و ایجاد شکاف در صفوف مسلمین، نیروهای انگلیسی با عبور از این منطقه، موفق شدند بصره را فتح کنند و بعد به سمت بغداد پیشروی کردند و در سال سوم جنگ، انگلیسی ها بغداد را تصرف کردند. در خوزستان برخی طوایف عرب، عشایر دشت آزادگان، هویزه، بخشهایی از شادگان و منطقه «ویس» شامل طایفه «بنی طرف» در سوسنگرد، طایفه عشایر «باوی» در «ویس»، عشایر «بنی لام» و همچنین عشایری از «بنی کعب» در مناطق حمیدیه، منجور، شادگان و همچنین منطقه «گمبوعه»، در یازدهم اسفند ۱۲۹۳ به مقابله با نیروهای متجاوز انگلیسی پرداختند و تعداد زیادی از آنان به شهادت رسیدند. مهمترین نبرد در منطقه گمبوعه صورت گرفت.
جنگ بین مردم عرب خوزستان و انگلیس در سال ۱۲۹۴ نیز ادامه یافت. پس از ابلاغ فتوا عشایر عرب خوزستان به سوی اهواز به حرکت درآمدند و پس از تقریباً ۵۰ کیلومتر پیاده روی در دشتی بین اهواز و حمیدیه برابر قشون انگلیس صف آرایی کردند. بسیاری از طوایف دشت آزادگان در این جنگ حضور داشتند. این جنگ در دو مرحله صورت گرفت. مرحله اول جنگ مردم عرب خوزستان با اسلحه سرد بود که منجر به شکست انگلیس شد. در مرحله دوم انگلیس با اسلحه گرم سنگین روبروی مردم عرب خوزستان قرار گرفت اما اسلحه مردم عرب تغیری نکرد و با همان اسلحه های سرد با انگلیس روبرو شدند که منجر به کشته شدن صدها نفر از مردم عرب شد، نیروهای انگلیس از چندین لشکر مجهز به توپخانه و سلاح سنگین تشکیل شده بودند و «ویلسون» یکی از قوای انگلیسی با همکاری شخصی بنام «کوکی» به شعیبه و بصره و خرمشهر و به اهواز آمد و در آنجا متمرکز شد. ویلسون، نخست نامه ای به عشایر منطقه ی دشت آزادگان نوشته، و اعلام کرد که قشون انگلیس هیچگونه دشمنی با آنها ندارند لذا آنان نیز به نوبه خود اجازه دهند لشکریان بریتانیا به راه خود ادامه دهند. عشایر خوزستانی در اهواز با رد پیشنهاد انگلیس به ویلسون نوشتند که به هیچ وجه اجازه عبور به قوای انگلیس را نخواهند داد و برای جنگ با لشکریان ویلسون به خط اول جبهه آمدند. سلاح عشایر مناطق در این جنگ «تفنگ»، «فاله»، «چماق قیری» (مگوار)، نیزه و شمشیر بوده است. نیروهای انگلیس پس از دریافت پاسخ عشایر از اهواز به سمت تپه های منیور در غرب اهواز به حرکت درآمدند و برای جنگ با عشایر آماده شدند. عشایر با سردادن شعارهای اسلامی، خود را برای مرگ آماده ساخته بودند. با توجه به برتری ارتش انگلیس و عدم امکانات جنگی عشایر، به افراد تحت فرماندهی خویش دستور دادند که با یورش شبانه خود به انگلیسیها اجازه استفاده از توپخانه و سلاح سنگین را ندهند و در این جنگ عده زیادی کشته شدند. آرامگاه این کشته شدگان در ۱۰ کیلومتری اهواز _ سوسنگرد (المنیور) قرار دارد. از معروفترین افراد حاضر در این جنگ حاج سَبهان و همچنین عاصی الشَرهان است که از شیوخ بنی طُرُف می باشند. همچنین شیخ داخل الدمبوس قبیله بنی کنانه کمک های قابل توجهی در اتحاد قبائل برای مقابله با نیروهای انگلیسی کرد. این جنگ به جنگ جهاد مشهور است. «سید طاهر هاشمی آل مهدی» بزرگ عشیره سادات آل مهدی، آخرین شرکت کننده در نبرد عشایر عرب خوزستان در برابر قوای انگلیسی بود که تیرماه سال ۱۳۸۹ در سن ۱۱۲ سالگی بر اثر کهولت سن، درگذشت. در اهواز بارها سالگرد این جنگ، برگزار شده و در نود و پنجمین مراسم سالگرد آن با حضور ۴۰ خبرگزاری داخلی و خارجی جهت پوشش خبری این مراسم و انعکاس آن دعوت به عمل آمده بود.
در کل مردم خوزستان با انگلیسی ها در سه محور غرب، شمال اهواز و شهرستان شادگان درگیری داشتند. درگیری اول در حد فاصل اهواز و حمیدیه با شرکت طوایف بنی طرف، سواری، بنی سالم، سواعد ، بنی کعب و... رخ داد که واقعه المنیور را رقم زد. محور دوم درگیری در شمال اهواز به فرماندهی سید عنایه آلبوشوکه و با حضور طوایف عچرش، زرگان، باوی، حمیدی، نواصر، سلامات و در یک عملیات پارتیزانی به انفجار لوله های نفت شرکت انگلیسی منجر شد و سومین محور عملیات در منطقه شادگان توسط طوایف بنی کعب و دیگر عشایر منطقه به فرماندهی سیدجابر آلبوشوکه و الوان کعبی علیه نیروهای انگلیسی انجام شد.
منطقه گمبوعه کنونی که به صورت پارک جنگلی درآمده است، در ده کیلومتری اهواز به سمت حمیدیه قرار دارد. با شروع جنگ تحمیلی نیز، جنگل گمبوعه محل استقرار و مبارزه نیروهای نظامی و مردمی در مقابله با دشمن برای ممانعت از اشغال اهواز بود. در عملیات بیت المقدس نیز قرارگاه قدس و بخشی از نیروهای عمل کننده، در این منطقه مستقر شدند. در طول جنگ تحمیلی، به پوشش درختی این منطقه خسارات قابل توجهی وارد آمد که پس از جنگ، بخش هایی از آن بازسازی و نهال کاری شد. به دلیل اهمیت دفاع مردمی که پیوند عمیقی با مرجعیت دینی در جنگ با انگلیس داشت و نیز در هشت سال دفاع مقدس، در این منطقه «یادمان شهدای گمبوعه» در جوار قبور شهدای این منطقه نیز احداث شده است.
وجه تسمیه
«گمبوع» نوعی علف است که در منطقه ای در شمال غرب اهواز رشد می کرد. به همین دلیل، نام جنگلی که در این منطقه است، گمبوعه و دو روستای همجوار آن را گمبوعه کوچک و گمبوعه بزرگ نامیده اند.
جاذبه های گردشگری
مساحت جنگل مصنوعی گمبوعه حدود سه هزار هکتار می باشد و سالانه مسافران زیادی را جذب خود می کند.
موقعیت مکانی
برای رسیدن به گمبوعه، از شهر اهواز که به سمت غرب و به سوی شهر حمیدیه حرکت کنیم، حدود ده کیلومتری شهر اهواز، به روستای گمبوعه می رسیم.
منابع:
- pgolf.ir
- fa.wikipedia.org
- mashrootiat.pchi.ir
