خروج گاز در یال جنوبی تاقدیس کوه آغاجاری در نزدیکی شهر صنعتی امیدیه، رنگ و روی سیاه به قیافه این کوه بخشیده و آنرا تیره و تار کرده است، به طوری که در بین مردم از قدیم الایام به کوه سوخته معروف شده است. از کمرکش این کوه سوخته زبانه های آتش از دل سنگی زمین شعله کشیده، سازند های زمین شناسی سر راه خود را سوزانده و دود و سیاهی را روانه دل زلال آبی آسمان کرده، به گونه ای که در میان چشم اندازهای اطراف از دور کاملا نمایان است. این کوه سیاه و سوخته به دلیل اینکه دارای آثار ثانویه حاصل از خروج گاز مانند: آتش های جاودان، گچ ترش فعال، گچ ترش غیر فعال و گوگرد زایی است، از جاذبه های گردشگری زمین شناسی کم نظیر به شمار می آید.
رنگ سیاه کوه آن را از سلسله جبال اطرافش مجزا کرده است. در قله کوه در اثر زمین لغزش یا رانش زمین شکاف عمیقی وجود دارد که دهانه اصلی خروج گاز بوده و آتش از درون آن شعله ور است. کوه سوخته امیدیه به دلیل شکل و شمایل ظاهری و آثار و شواهد هیدروکربوری در سطح زمین یک اثر ژئوتوریسمی ارزشمند و گرانبها در حوزه زمین شناسی است که نه تنها برای زمین شناسان بلکه برای همه علاقمندان به طبیعت جذاب و دیدنی به نظر میرسد.
موقعيت جغرافيايی
كوه سوخته اميديه در فاصله ۱۲۰ كيلومتري شهر اهواز و ۱۲ كيلومتري شمال شرق اميديه در كنار جاده اين شهر به بندر ديلم به مختصات جغرافيايي"49،'46،o49 طول شرقي و "09،'42،o30 عرض شمالي واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۱۰ متر مي باشد.
پیشینه تاريخي
آتش هاي جاودان محل نشت گازهاي طبيعي هستند كه به طريقي آتش گرفته اند و مدتها سوخته اند و در حال حاضر آثار و بقاياي سوختگي در سنگهاي مجاور محل نشت ديده مي شود. در كيش ايرانيان باستان اينگونه آتش ها مقدس بوده و آنرا به زبان پهلوي اخورايشنيك مي ناميده اند. كوه سوخته اميديه نيز يكي از اين آتش هاي جاودان مي باشد كه بنا به گفته معتمدان و ريش سفيدان محلي نام آن زوهيت بوده و از گذشته دور تاكنون بارها آتش گرفته است. درحال حاضر روستايي در مجاورت اين كوه به نام خيط زبيد (زوهيت) ساخته شده است. آنها اظهار مي دارند كه در سالهاي گذشته از بالاي اين كوه شعله هاي آتش به ارتفاع بسيار بلند به رنگ آبي مايل به سبز زبانه مي كشيده است. (در فصل زمستان و در حين بارندگي ها اثر اين آتش نمايان تر بوده است.) در بازديد از بالاترين نقطه اين كوه آثاري از آجر و سفال زمان پيش از اسلام و آثاري از ديوار مخروبه ساختماني (احتمالا آتشكده يا آتشگاه) به چشم مي آيد كه گوياي قدمت، وجود و شناسايي اين محل در دوره پيش از اسلام بوده و به احتمال زياد مردمان آن زمان از حرارت همين شعله هاي آتش براي پختن سفال و آجر استفاده مي كرده اند. كوه سوخته اميديه از يك سو به دليل شكل و شمايل ظاهري خود و ازسوي ديگر به دليل دارا بودن آثار و شواهد هيدروكربوري در سطح زمين يك اثر ژئوتوريسمي ارزشمند و گرانبها در ايالت زمين شناسي و زمين ساختي زاگرس به حساب مي آيد كه نه تنها براي زمين شناسان بلكه براي همه علاقمندان به طبيعت جذاب و ديدني مي باشد.
ژئوتوريسم كوه سوخته
كارشناسان گروه سطح الارضي معاونت زمين شناسي گسترشي شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب (NISOC) در بهمن ماه سال ۱۳۸۴و آذرماه سال ۱۳۸۵ موفق شدند از نزديك به تماشاي عجايب و شگفتي هاي كوه سوخته بنشينند. مشاهدات اين گروه به اين شرح مي باشد:
- ظاهر اين كوه از دور سوخته و دود زده است به همين جهت آن را كوه سوخته مي نامند.
- در قله كوه در اثر زمين لغزش يا رانش زمين شكاف باز و عميقي ايجاد شده كه دهانه اصلي خروج گاز بوده و آتش شعله ور مي باشد.
- علاوه بر شكاف اصلي، دهانه هاي كوچك متعدد ديگري حول و حوش دهانه اصلي وجود دارد كه از آنها گاز به خارج راه پيدا مي كند.
- سازندهاي تشكيل دهنده كوه (سازند تبخيري گچساران و سازند مارني ميشان) در اطراف دهانه اصلي خروج گاز تا شعاع زيادي سوخته و پخته شده به طوري كه پاي فرد به راحتي در آن فرو مي رود. (سنگها پوك و كم وزن شده اند.)
- بلورهاي زرد رنگ گوگرد در محل هاي خروج گاز متبلور شده اند كه يكي از پديده هاي تماشايي آن مي باشد.
- در برخي مكانها رشته هايي از بلورهاي گوگردي زرد رنگ، لايه هاي تيره زيرين خود را مفروش ساخته اند.
- از كمركش كوه تا اوج آن زمين گرم و داغ است.
- دود داغ از منافذ سازندهاي زمين شناسي بيرون مي زند.
- بوي گاز سولفيد هيدروژن شبيه بوي تخم مرغ گنديده در جهت وزش باد به مشام مي آيد.
- از سمت شمال غرب به سمت جنوب شرق همان طور كه كه به فعاليت تراست آغاجاري افزوده مي شود، گچ ترش هاي غير فعال به گچ ترش هاي فعال تبديل مي شود.
- در محل هايي كه گچ ترش غير فعال گسترش بيشتري دارد، رنگ كوه به سفيدي گرائيده است.
- فسيل هاي اثري درون آهك هاي مارني سازند ميشان در اثر حرارت سوخته شده و رنگي متفاوت از متن اصلي سنگ به خود گرفته اند.
اهمیت گردشگري كوه سوخته
- در نزديكي شهر اميديه قرار گرفته است.
- رنگ ويژه كوه، آن را از سلسله جبال اطراف مجزا كرده است.
- جاده اميديه–بندر ديلم از كنار آن مي گذرد.
- پياده روي خيلي كمي دارد.
- زياد مرتفع نبوده و صعود از آن به راحتي صورت مي گيرد. (همه افراد چه پير و جوان، و چه زن و مرد و چه كوهنورد و غير كوهنورد قادر به ديدن آن خواهند بود.)
- همسايه جنگل چاه سالم كه جنگلي تفريحي و ديدني با درختان گز و كهور است،مي باشد.
- رودخانه و نيزار تنگ جعفر در مجاورت آن قرار دارد.
- از قابليت هاي كوهنوردي خوبي برخوردار است.
- هر زمين شناسي قبل از ديدن اين پديده در مسير آن مي تواند مقطع تيپ يا برش الگوي سازند آواري آغاجاري را نیز ببيند.
- موج واره و چينه بندي هاي متقاطع ماسه سنگ هاي سازند آواري آغاجاري در كنار جاده دسترسي به اين كوه، واقعا تماشايي و ديدني است.
- گسل راندگي آغاجاري در زير آن واقع شده است.
- تلماسه هاي بادي اطراف شهر اميديه كه يكي از چشم اندازهاي زيباي ژئومورفولوژي مي باشد، در كنار جاده اهواز–اميديه نگاه هر فردي را به خود جلب می کند.
منابع:
- yfs123.blogfa.com
- nisoc.ir
- jazebeha.com
- tabnak.ir
- soltansafar.com
