روستای گردشگری قلعه زو شیروان در فاصله ۲۴ کیلومتری شمال غرب شیروان واقع است. این روستا از شمال به روستای چوکانلو، از شمال غرب به کوه کمردراز و تنگ تیمور لنگ از غرب به روستای شهید نجات و خطاب، از جنوب به روستای بیگان، از شرق به روستاهای شورک و منصوران و از شمال شرق به کوه بخوریک محدود می شود. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۳۰۰ متر است که بر دامنه کوه و در میان دره ”زو“ استقرار یافته و دارای آب و هوای آن خشک و سرد کوهستانی است. میانگین بارندگی سالانه آن حدود ۱۷۹ میلی متر گزارش شده و رودخانه ”کال زو“ در غرب آن جریان دارد. در شمال روستا و كنار راه عبوري، مقبره اي مخروبه نیز قرار دارد كه طبق گفته اهالي معروف به شيخ بابا است. این روستا از طریق شهرهای شیروان و بجنورد با جاده ای مناسب و آسفالت قابل دسترسی است.
فرهنگ
روستای قلعه زو از جاذبه های شیروان، بیش از پنج قرن قدمت دارد. این روستا، در گذشته خان نشین و محل حکمرانی امرای تیموری بوده است. قلعه بزرگ و مخروبه تیموری در قله یکی از کوه های ضلع غربی روستا، از آثار آن دوره است. هسته اولیه روستا در ابتدای تنگ یا دره زو و همجواری آن با قلعه موجب این نام شده است. مردم روستای قلعه زو به زبان کردی سخن می گویند.
اقتصاد و محصولات
درآمد اکثر مردم روستای قلعه زو از فعالیت های زراعی، دامداری و صنایع دستی تأمین می شود. زراعت روستا، دیمی بوده و محصولات عمده آن گندم و جو است. دامداری، به شیوه سنتی متداول است و پرورش گوسفند و گاو و تولید انواع محصولات دامی و فرآورده های لبنی رواج دارد. باغداری در روستا رایج نیست، ولی در قسمت هایی از کوه های اطراف روستا و دره غربی قلعه تیموری، انواع درختان میوه وحشی و گیاهان دارویی مانند زرشک، سیب کوهی، آنوخ، کاسنی، مندک، گون، کاکوتی و گل پوپک می روید.
جاذبه های گردشگری
- اقلیم خشک روستای قلعه زو، مانع سرسبزی پیرامون آن شده است اما جریان رودخانه کال زو حواشی بسیار مناسبی برای گذران اوقات فراغت پدید آورده است. آبشار قلعه زو نیز به زیبایی محیط آن افزوده است.
- از دیگر جاذبه های طبیعی روستا، چشمه ای در ارتفاع چهار متری کوهی است که قلعه تیموری در آن بنا شده است. این چشمه که از دل زمین می جوشد، از آب های آشامیدنی مشهور شیروان است. عمق زیاد سرچشمه آن، موجب گرمی آب چشمه شده است. در کنار چشمه و بین صخره های کوه، یک استخر طبیعی وجود دارد که آب چشمه از بالا به درون آن می ریزد. این استخر طبیعی به محل استحمام و شنای مردم در فصل تابستان تبدیل می شود.در اطراف روستای قلعه زو، چشمه های کوچک دیگری نیز، با آبی سرد و گوارا وجود دارد که قسمتی از کوه های اطراف آن با انواع گیاهان خودرو و طبیعی پوشیده شده است.
- پیرامون روستای قلعه زو، به علت وجود بز کوهی و میش، یکی از مناطق حفاظت شده و شکارگاه های منطقه شیروان است. برخی از ارتفاعات اطراف روستا برای مطالعه و تحقیق در زمین شناسی و فسیل شناسی نیز بسیار مناسب است.
- برج و باروی تیموری نیز از جاذبه های تاریخی روستاست. این قلعه بزرگ و مخروبه، در ضلع غربی روستا و بر روی قله کوهی واقع شده است و آثاری از برج ها، سنگرها، پل و دیگر ابنیه آن باقی مانده است.برج های بلندی از چهار گوشه، قلعه را در بر گرفته بوده اند که در حال حاضر یکی از آ‌نها با ارتفاع نه متر از سطح قله، سالم و پابرجا مانده است. مصالح به کار رفته در این برج شامل سنگ، گچ، گل و چوب است. در داخل قلعه، آثاری از شاه نشین، خانه هایی که با نقب به باروها متصل بوده اند، آب انبارها، حمام کوره، تنورهای پخت نان، محل های دیده بانی و غیره به جا مانده و آثار گچبری دیوارها و نوع مصالح آن با آثار دوره تیموری مطابقت دارد.
آداب و رسوم
اجرای انواع آوازهای محلی به زبان کردی در مراسم و جشن های عروسی همراه با آلات موسیقی دوتار، کمانچه و قشمه در روستا رایج است که توسط ”بخشی“ اجرا می شود. کشتی با چوخه از جمله ورزش ها و بازی های محلی روستاست.
پوشاک
پوشاک برخی از افراد میانسال شبیه به لباس کردی است. این لباس ها شامل کلاهی خاص و نیم تنه پشمی است. زنان در مراسم و جشن های محلی از لباس های محلی و قومی خود استفاده می کنند.
غذای محلی
انواع غذاهای گوشتی مانند آبگوشت و کباب و همچنین انواع آش های رشته و دوغ در روستا تهیه می شود. طبخ انواع اشکنه و فطیر مسکه (نوعی نان محلی) در روستا رواج دارد.
منابع:
- jazebeha.com
- resaco.ir
