شهرستان رازو جرگلان از دورۀ پیش از تاریخ (هزاره سوم پیش از میلاد) مسكونی بوده و به دلیل موقعیت راهبردی و منابع سرشار طبیعی اهمیت ویژه ای داشته است. وجود محوطه های استقراری پیش از تاریخ در حوضه رود غلامان و تپه های مربوط به دوره تاریخی در دره راز و دره جرگلان گواه سكونت مداوم بشر در پهنۀ این شهرستان در دوران مختلف تاریخ بشری است. قدیمی ترین شواهد توالی استقراری شهر راز، امروزه در مناطق شمالی آن در تپه تاریخی “بایر قلعه” و تپه “مجاورسفید” باقی است. با توجه به شواهد باستان شناسی تپه بایر قلعه بخش کوچکی از یک استقرار بزرگ روستایی از قرون میانه اسلامی (قرن پنجم ه.ق تا به امروز) بوده است. تپه مجاور سفید نیز بخشی از استقرار گذشته راز بوده که کاربرد نظامی و حاکمیتی داشته است. تپه مجاور سفید در بخش شرقی تپه بایر قلعه قرار گرفته و هنوز در بخش هایی از آن شواهد دیوار و استحکامات نظامی باقی مانده است. سومین اثر این مجموعه گورستان تاریخی راز است که در بخش جنوبی بافت امروزی شهر راز قرار دارد. گورستان قدیمی راز مربوط به سده های متاخر دوران پس از اسلام است و در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۲۶۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در بخش جنوب غربی این گورستان بقایای مقبره موسوم به فخررازی قرار دارد که در میان اهالی منطقه بسیار مورد احترام است. با توجه به تخریب کامل سنگ قبر این مقبره و از میان رفتن شواهد باستان شناسی آن، از هویت اصلی شخص مدفون در آن اطلاع دقیقی در دست نیست. چهارمین اثر این مجموعه درخت کهنسال “سرو” راز است که در بخش مرکزی بافت راز در خیابان شهید بهشتی جنوبی واقع شده است. این درخت با عمر تقریبی۸۰۰ سال به عنوان یک اثر طبیعی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
سایر جاذبه های گردشگری راز و جرگلان
بقعه شاهزاده نبی غلامان، ارگ تاریخی آلمادوشن، تپه ارگ بالا، محوطه تاریخی راستقان، بقعه سید بزرگ، پارک گوینیک، گورستان های جرگلان و معماری خانه های اقوام ترکمن از جاذبه های دیدنی این شهر هستند. همچنین باغ دره که دره ای بسیار زیبا و بکر همراه با طبیعت زیبا و دلنواز و با مناظری خیره کننده است در این منطقه قرار دارد.
منابع:
- میراث فرهنگی و گردشگری خراسان شمالی
- fa.wikipedia.org
- donya-e-eqtesad.com
- irna.ir
- khorasnshomali.khorasannews.com
