بقعه سید بزرگ در یک کیلومترى شمال شرق روستاى پرسه سو و در دامنه هاى کم شیب درّة سومبار و در خط مرزى ایران و ترکمنستان، از توابع بخش غلامان شهرستان راز و جرگلان واقع شده و چشم انداز آن زیبا است. ساختمان و پلان بقعه چهار ضلعى گنبد دار است، بنا بر سطح یک صفّه مستطیل شکل با مصالح سنگ و ملاط گل، ساخته شده و ابعاد آن ۱۰×۱۸ متر است که امروزه بخش عمده اى از آن با ملات سیمان پوشانده شده و دو ورودى یکى در جهت غرب با هفت پلّه و یکى در جهت جنوب با سه پلّه براى دسترسى به سطح صحن ایجاد شده است. پلان اصلى بنا، شامل ایوانى بزرگ در سمت شرق و یک گنبد خانه مربع شکل است که علاوه بر ورودى ایوان از سه جهت اصلى دیگر نیز داراى ورودى است. امروزه با مصالح سنگ و گل یک ایوان دیگر در بخش غربى بنا ساخته شده که بسیار باعث آسیب به بافت و منظر بنا شده است. همچنین یک بناى خشت و گلى با پلان مستطیل شکل در انتهاى بخش شرقى بقعه و در فاصله ۱۰ متری شرق بناى سید بزرگ ساخته شده که به نظر مى رسد براى سکونت موقّت زائران باشد. به طور کل بناى امامزاده سید بزرگ در طول سالیان گذشته دچار تغییر و دخالت هاى متعدد بوده است اما آنچه امروزه از ساختار اصلى این بنا قابل شناسایى است پلان مربع شکل گنبد خانه با چهار ورودى در اضلاع چهار گانه، ایوان بزرگ که در شرق بنا واقع شده و گنبد بزرگ استوانه اى شکل است. امروزه ظاهر بنا تماما با مصالح جدید (سیمان سفید) اندود شده اما با توجه به تخریب بخشهایى از ساختار بنا از ضلع شمال غربى مى توان گفت مصالح عمده اصلى بنا آجر و ملات ساروج است. بخش هاى داخلى بنا نیز امروزه با ملاط گچ تماما اندود شده و تنها بخش هایى از زیر گنبد با رنگ قرمز به شکل خطوط و دوایر نقّاشى شده است. سنگ مرقد این بقعه با سنگ مرمر و مصالح جدید است. به نظر مى رسد احداث بناى این اثر مربوط به دوران صفوى باشد زیرا ویژگى هاى طاق و گنبد پلان بقعه ریشه در معمارى دوره صفویّه و قبل از آن دارد. متأسّفانه از هویّت شخص مدفون گزارشى در دست نیست.
منابع:
- top-travel.ir
- avayegholaman.rozblog.com
