سنو به علت واقع شدن در دامنه کوه سیاه و وجود چندین چشمه کوچک و بزرگ، تبدیل به منطقه ای بسیار زیبا و خاطره ساز شده است. چشمه سنو و کیسو از نقاط دیدنی و تفریحی سنو هستند. عمده آب زراعی و شرب روستای سنو نیز از دو چشمه تنگل و کیسو تامین می شود که چشمه تنگل نقش مهمتری ایفا می کند. مهمترین چشمه گناباد، در روستای سنو قرار دارد و از چشمه های معروف است.
آب این چشمه بقدری فراوان است که گفته شده است اگر گناباد خراب شود يا وسيله باد خواهد بود و يا بوسيله اين چشمه. معروفيت اين چشمه به حدي بوده كه پادشاهاني چون نادرشاه و طغرل و بسياري از كارشناسان داخلي و خارجي را مجذوب خود نموده است. در مسير آب اين چشمه هفت آسياب و يك قلعه وجود دارد كه در فهرست آثار ملي ايران نیز به ثبت رسيده است.
بعضي از كارشناسان معتقدند آب چشمه سنو از يك درياچه و غار درون كوههاي زرد سرچشمه مي گيرد. غار سنو چيزي شبيه به غار عليصدر همدان و شايد عظيم تر از آن است ولی تاكنون مورد كاوش قرار نگرفته است.
روستای سنو
سنو یکی از روستاهای شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی ایران است. این روستا در ۲۲ کیلومتری غرب گناباد در حاشیه رشته کوه های میان گناباد و فردوس در منطقه‌ای به نام براکوه واقع شده است و آب و هوایی معتدل دارد. آثار و بناهای تاریخی به جا مانده از قدیم و همچنین حکایت های تاریخی پیرامون این روستا قدمت آن را به بیش از ۱۵۰۰ سال قبل می رساند. آنچه در طول تاریخ این روستا را متمایز از سایر نقاط تاریخی کشور کرده است آب فراوان و چشمه معروف آن است. نود درصد مردم این روستا با کشت زعفران روزگار می گذرانند. هر چه به این روستا که نزدیک تر می شوی، مزارع زعفران با گل های زیبا و بنفش به همراه طبیعتی بکر و درختان انبوه، چشم را خیره می کند. زعفران به عمل آمده در روستای سنو گناباد از مرغوبیت بیشتری به نسبت سایر شهرهای دیگر برخوردار است.
وجه تسمیه
«سنو» کلمه ای فارسی است که تلفظ آن به کسر سین و ضم نون است. در اصل کلمه عربی بوده (صنو یا ثنو) که به فارسی برگشته است. عده ای معتقدند که سه برادر به این منطقه وارد شده و به خاطر آب زیاد سکنی گزیده اند و آب به هدر رفته ای را که تا نزدیکی گناباد می رفته، کم کم به کنترل درآورده و مصرف کرده اند. این سه نفر چون هنگام ورود به این محل سه عدد نان همراه داشته اند این محل را سنو گفته اند.
آثار تاریخی سنو
در منطقه سنو تاکنون ۲۰ اثر تاریخی شناسایی شده است که تنها هفت آسیاب آبی سرآسیاب سنو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مهمترین آثار تاریخی موجود در روستای سنو شامل منازل تاریخی مثل منزل محمدحسن قهرمانی، منزل قهرمانی، ایوان منزل میرزا احمد حسینی، برج تاریخی حصارده، قلعه سرآسیاب، آب انبارها و حمام قدیمی روستا است. مساجد این روستا نیز دارای قدمت زیاد و معماری منحصر به فرد بوده که طی سال های گذشته تخریب شده است.
موزه زعفران سنو: موزه زعفران روستای سنو در خرداد ماه ۱۳۹۱ به عنوان اولین موزه تخصصی زعفران کشور در محل حمام تاریخی این روستا افتتاح شد. در این موزه ابزار‌ها و وسایل قدیمی و نحوه کاشت، داشت، برداشت و پس از برداشت گل زعفران در دید عموم قرار گرفته، به طوریکه بازدید کنندگان می توانند از نزدیک نظاره گر این مراحل با مقیاس طبیعی باشند.
جاذبه های طبیعی سنو
کوه های رشته کوه کمرزرد باعث شده است که محیطی طبیعی بکر و دست نخورده بسیار زیبایی به وجود آید، به طوری که در جنوب غرب روستا منطقه خوش آب و هوایی نام کیس آب وجود دارد که علاوه بر اهالی روستای سنو و روستاهای هم جوار، از شهر گناباد نیز جهت گذران اوقات فراغت به این منطقه مراجعه می نمایند.
از دیگر مناطق تفریحی و ییلاقی سنو که در دل خود چشمه های فراوان دارد، می توان به روستای سرآسیاب، دره نخو، تنگل سنو، سبقی و... اشاره کرد.
تك زو قله اي كه قلعه فرود بر فراز آن قرار دارد رفيع و عظيم به وسيله دو تنگ از قله هاي اطراف خود جدا شده است که يكي از دره ها به "تك زو" كه آبي به همين نام در آن جاري است معروف است. اين آب آبشارهايي به ارتفاع سه تا ده متر تشكيل مي دهد و قريه كوچكي به نام "زو" را مشروب مي كند.
ديوارهاي سنگي اطراف آن بسيار مرتفع به نظر مي رسد و در بعضي جاها به صورت ايوان مسقف در آمده است.
صنایع دستی
کار صنایع دستی در روستای سنو بیشتر توسط زنان انجام می گیرد که کمک خوبی به اقتصاد خانوار است. صنایع دستی در روستای سنو شامل قالیبافی، پارچه بافی، پلاس بافی، دوخت لباس های سنتی و... است که امروزه تقریبا به فراموشی سپرده شده است.
آداب و رسوم
مردم روستای سنو از قدیم رسوم مختلفی در نوروز، مراسم عروسی، محرم و... داشته اند که البته امروزه بخش زیادی از آن به فراموشی سپرده شده است، اما آنچه در این میان متمایز است، آیین های مرتبط با چشمه سنو است که به دلیل قداست ویژه ای که آب نزد ایرانیان دارد، هنوز در بین مردم رایج است.
هر سال در اردیبهشت ماه مراسم بلغورپزان در محل چشمه سنو برگزار می شود. در این مراسم آیینی همه مردم روستا در محل چشمه سنو که آرامگاه یکی از بزرگان روستا است، با ذبح گوسفند و پختن بلغور و توزیع بین اهالی، مراسم دعا و نیایش به خاطر این نعمت بزرگ را برگزار می کنند.
یکی دیگر از آیین ها مراسم روشن نمودن چراغ عصا است. در این مراسم افرادی که نذر و نیازی دارند در محل عبور آب چشمه، جمع می شوند و به تعداد نذرهایی که دارند پنبه روشن می کنند و محصولات خود مانند بادام، کشمش و... را به عنوان مشکل گشا در بین مردم پخش می کنند. بازی های محلی نیز اهمیت خاصی در بین مردم روستا دارند که از مهمترین این بازی ها می توان به گال بازی، کبدی، کلاه حصوبک، قلعه بازی و... اشاره کرد.
یکی از سنت های خوبی که در روستای سنو از قدیم‌الایام وجود دارد، نان غدیری است. این نان ها از طرف مالکان زمین های وقفی که مخصوص روز عید غدیر در نظر گرفته شده است، بین مردم روستا توزیع می شود. واقفان این زمین ها که از نسل های گذشته بوده اند با ژرفای عمیق فکری که داشته‌اند و با توجه به این نکته که ثواب کار خیر برای شادی مردم اهمیت ویژه ای دارد دست به این کار ابتکاری زده اند و در زمان هایی که هیچ وسیله ارتباطی نبوده و یک نان به قیمت یک جان بوده است، مردم را از این نعمت برخوردار می کردند که هنوز رایج است.
منابع:
میراث فرهنگی استان خراسان رضوی
kojaro.com
mehrnews.com
isna.ir
