درب صوفه یا بقول مردم گناباد در صوفه روستای کوچکی است که از نظر موقعیت و زیبایی دارای اهمیت است و در فاصله ۶ کیلومتری روستای زیبد و ۳۰ کیلومتری غرب گناباد واقع است. از میان روستا رودی در گذر است و سه طرف آن کوه مرتفع قرار گرفته و مشتمل بر درخت های تنومند و هوای سرد و منظره ای زیبا است که حدود ۶ متر ارتفاع دارد. درانتهای روستا و در دیواره یکی از کوه های متصل به روستا فرورفتگی دیده می شود که شبیه به ایوان و صفه است. برخی معتقدند آن را در دوره ساسانیان حفر کرده اند و نمونه ای از ایوان های نقش رستم و بیستون بوده است که نیمه تمام مانده است.
در صوفه یک ایوان مرتفع و یک پناهگاه طبیعی در درون یک دیواره کوهستانی است که در فاصله کمی از قله شاه نشین قرار دارد و در بالای این ایوان یک قلعه سنگی وجود داشته و گفته شده که آنجا قبر پیران ویسه بوده است. از بالای قله شاه نشین درب صوفه و تنها گذرگاه کوهستانی منطقه قابل دیدن است. درب صوفه یک پناهگاه طبیعی است اما بخشهایی از آن توسط انسان کنده شده است. این ایوان در ابتدای یک گذرگاه کوهستانی قرار دارد و طول این گذرگاه دره ای شکل بطول دو کیلومتر و عرض ۷ متر و ارتفاع و بلندی حدود ۱۰۰ متر است. این گذرگاه در قدیم یکی از راههای سفر از ناحیه فردوس و طبس به دشت گناباد بوده است.
چشمه های متعدد آب، وجود گیاهان و درختانی همچون انجیر کوهی، بنه یا پسته کوهی، گله های آهو، گوزن، قوچ کوهی، گورخر، شیر و یوزپلنگ... و آب و هوای مناسب بعد از طی مسافتی طولانی در مسیر گرمسیری و بد آب و هوای مسیر اصفهان، کویر مرکزی، کرمان، سیستان، طبس تا گناباد، استقرار در تنگل کوهستانی زیبد را توجیه پذیر می کند. بر اساس مشاهدات در اطراف قله شاه نشین و تنگل اطراف آن می توان تخمین زد که یزدگرد ساسانی و همراهانش حدود ۴۰۰ سرباز و جنگجو و محافظ، یکصد راس اسب، تعدادی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ راس خر و قاطر به همراه داشته اند. اسواران یا اسب سواران مردان جنگی چابک سوار و شکار چیان بوده اند و حمل و نقل بار و آذوقه و حمل و نقل بچه‌ها و بزرگسالان بر عهده قاطرها و خران بوده است. تنگل زیبد و کلاته شهاب گبر ظرفیت تامین آب و خوراک چنین جمعیتی را داشته است. آنها در اطراف چشمه آب و محلی که تشله رستم نام دارد و حاشیه رودخانه در پای قله شاه نشین کاروان خود را مستقر و خیمه گاههای خود را برپا ساخته اند و سپس برای پیشگیری از حمله ناگهانی دشمن قله مرتفع و صعب العبور را محل پناهگاه یزدگرد سوم نموده و آنرا قله شاه نشین نامیده اند. از پای این قله که چشمه آب کوه قرار دارد تا اوج قله شاه نشین به طور تقریبی می توان گفت حدود هزار متر ارتفاع وجود دارد. محافظان و گارد ها در سه مکان استقرار داشته‌اند. پای قله شاه نشین، داخل قلعه سنگی زیبد، داخل درب صوفه و بالای آن.
موقعیت مکانی
از گناباد به سمت زیبد به جاده فرعی می رسید که تابلوی در صوفه جلوی جاده نصب شده که در انتهای این جاده به روستای زیبا و کوهستانی و خوش آب و هوای در صوفه می رسید.
منابع:
- seeiran.ir
- safarzon.com
- gonabadnet.ir
